2023 йилда мева ва сабзавот маҳсулотлари нархини қандай ўзгартириш мумкин

Прогнозлаш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (ПМТИ) экспертлари 2023 йил учун инфляциянинг асосий ва мавсумий ўзгарувчиси (мева-сабзавот нархлари) ўзгариши прогнозини берди.

Бунинг учун ARIMA ва SARIMA моделлари қўлланилган. Вақтли қаторларни башорат қилиш вазифасининг мураккаблиги қаторларнинг вақтинчалик ўзгарувчанлиги ва прогнозлаш моделларининг бу ўзгаришларни тўлиқ акс эттира олмаслигидадир. Вақт ўтиши билан ўзгаришлар автоматик равишда ҳисобга олинишини таъминлаш учун ПМТИ вақт серияларини прогнозлашда фойдаланиладиган моделларнинг нисбий тартибини оптималлаштириш учун асосни ишлаб чиқди.

Маълумот учун: Инфляция таркибий қисмлари 3 та асосий гуруҳга бўлинган, кейинчалик улар таҳлил қилинган ва прогноз қилинган. Бунга қуйидагилар киради: асосий инфляция, бошқариладиган нархлар ва мавсумий ўзгарувчан нархлар (мева ва сабзавотлар). Базавий инфляцияни ҳисоблашда мавсумий ўзгаришлар таъсир кўрсатадиган товар ва хизматлар турлари ҳисобга олинмайди. Тартибга солинадиган нархлар инфляцияси маъмурий тартибга солинадиган товар ва хизматлардан иборат. Мавсумий инфляция ўзгарувчисини ҳисоблашда асосан сабзавот ва мевалар нархлари ҳисобга олинади.

Ўзбекистон мисолида истеъмол нархлари индексининг (ИНИ) 78 фоизга ўсиши базавий инфляцияга тўғри келади. Шу сабабли, пул-кредит сиёсати қарорлари одатда ушбу инфляция натижаларига кўра қабул қилинади.