Макроиқтисодиёт ва минтақавий тадқиқотлар институти (ММТИ) экспертлари Ўзбекистондаги жорий инфляция, яъни қарийб 4 фоизни ташкил этаётган аҳоли кутганлари билан ўртасидаги фарқ масаласини таҳлил қилди.
Уларнинг тадқиқоти шуни кўрсатдики, аҳолининг инфляцион кутишлари талаб ва таклиф каналлари орқали инфляция даражасига салбий таъсир кўрсатади.
Асоссиз инфляцион кутилмаларнинг шаклланишига таъсир этувчи омиллардан баъзилари нархларнинг ошиши, уй-жой нархларининг кўтарилиши, товар ва хизматларнинг саватга асосланган нархлари ҳақидаги нотўғри тасаввурларни ўз ичига олиши мумкин.
Марказий банклар инфляция мақсадларини олдиндан эълон қилиш орқали инфляцияни нишонга олиш сиёсатини қўллаш орқали уй хўжаликларининг инфляция кутилмаларининг асоссиз ўсишининг олдини олишлари мумкин.
Бироқ, бу сиёсатнинг самарадорлиги аҳолининг марказий банкка бўлган ишонч даражасига боғлиқ бўлиб, у инфляцион кутилмалар ва жорий инфляция ўртасидаги фарқ билан белгиланади.
Ўзбекистонда аҳолининг инфляцион кутилмалари 1 фоизга ошиши билан истеъмол нархлари индекси 0,53 фоизга ошади.
Бу шуни англатадики, ҳукумат 10% инфляция мақсадини эълон қилган тақдирда ҳам, жамоатчилик одатда нархларнинг бу даражадан ошишини кутади.
Фото: Макроиқтисодиёт ва минтақавий тадқиқотлар институти мутахассислари томонидан Ўзбекистонда аҳолининг уй хўжаликлари кутганлиги ва жорий инфляция ўртасидаги фарқ бўйича тадқиқот ўтказилиб, инфляция кутилмаларининг талаб ва таклиф каналлари орқали инфляцияга салбий таъсири аниқланди.
ММТИ ҳисоб-китобларга кўра, Ўзбекистонда оддий инфляция даражаси 11,1%, мослашувчан – 13,5% ва рационал – 18,2%.
Шунинг учун инфляцияни мақсадли даражада ушлаб туриш учун инфляция кутилмалари ва жорий инфляция ўртасидаги тафовутни камайтириш, шунингдек, қисқа муддатли тебранишлардан кейин иқтисодиётни барқарорлаштириш зарур.
Бундай ҳолатларнинг олдини олиш учун Марказий банк инфляцияни мақсадли йўналтиришда (тутишда) реал бўлиши керак.
Қолаверса, аҳолининг нархлар ошишидан асоссиз хавотирланишига йўл қўймаслик учун ижтимоий инфляция даражасини (аҳолининг аксарият қисми истеъмол қиладиган товарлар савати) эълон қилиш зарур.
Бундан ташқари, аҳолининг молиявий саводхонлигини ошириш ва инфляция даражасини баҳолашга мустақил экспертларни жалб этиш юқоридаги хатарларни камайтиради.