Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси дастлабки тадқиқот ўтказди, натижада 2020 йилнинг биринчи ярмида Ўзбекистон корхоналари саноат ишлаб чиқарилган маҳсулоти 194,9 трлн. сўмни ташкил этди, 2019 йилнинг шу даврига нисбатан саноат маҳсулотининг жисмоний ҳажми индекси 97,4% ташкил этди.
Саноат ишлаб чиқаришининг реал ҳажмини пасайишида асосий омиллар унинг тоғ-кон корхоналари — 24,2% га, сув таъминоти, канализация, чиқиндиларни йиғиш ва утилизация қилиш — 8,3% га қисқариши, қайта ишлаш саноатида 2,7% га, электр энергияси, газ, буғ ва кондиционерлик ускуналарни ишлаб чиқаришда эса 9,4% га — кўпайиш бўлди.
2020 йил январ-июл ойларида тоғ-кон саноати корхоналари томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ҳажми 19,2 трлн. сўмни ёки саноатнинг жамидан 9,9% ташкил этди.
2019 йилнинг шу даврига нисбатан каолин ишлаб чиқариш 53,0% га, шағал ишлаб чиқариш 0,8% га ва мой ишлаб чиқариш 3,5% га ўсиши кузатилмоқда. Шу билан бирга, газ конденсати ишлаб чиқариш 31,6% га, шағал — 61,3% га, табиий газ — 17,9% га ва кўмир — 9,4% га пасайиш кузатилмоқда.
Қайта ишлаб чиқариш корхоналари 2020 йил январ-июл ойларида 159,2 трлн. сўмни ёки жами саноатнинг 81,7% ташкил этди.
Қайта ишлаш саноати таркибида юқори технологияли тармоқларнинг улуши 1,6% (2019 йил январ-июл ойларида 1,6%), ўрта юқори технологияли саноатнинг улуши 23,8% (26,3%), ўрта паст технологияли саноатнинг улуши 39,5% (36, 5%) ва паст технологияли саноатнинг улуши эса — 35,1% (35,6%).
Қайта ишлаш саноатида машина ва ускуналарни ишлаб чиқариш, таъмирлаш, йиғиш, автомобиллар, тиркамалар, ярим тиркамалар ва бошқа тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқариш корхоналарининг улуши 19,3% ни ташкил этди (ҳажм кўрсаткичи 2019 йил январ-июлига қадар 99,0% га этди), металлургия саноати — 25,1% (104,0%), тўқимачилик, кийим-кечак ва чарм маҳсулотлари ишлаб чиқариш корхоналари — 15,9% (108,5%), озиқ-овқат маҳсулотлари, ичимликлар ва тамаки маҳсулотлари ишлаб чиқариш — 16,5% (104,4%), кимёвий маҳсулотлар, резина ва пластмасса буюмлари ишлаб чиқарадиган корхоналар — 9,9% (100,3%).
2020 йил январ-июл ойларида республикада 610,6 минг тонна бензин ишлаб чиқарилди (2019 йилнинг мос даврига нисбатан ўсиш 2,6%), 250,3 минг тонна ип-калава (8,8%), 1064 , юмшоқ буғдойдан 6,0 минг тонна ун (21,0%) ва 157,9 млн. литр пиво (17,1%).
2020 йил январ-июл ойларида республикада 472 та автобус ишлаб чиқарилди (ишлаб чиқариш 2019 йилнинг мос даврига нисбатан 56,9% га пасайиши). 2020 йилда энг катта ишлаб чиқариш ҳажми март ойида қайд этилди, 176 дона.
2020 йил январ-июл ойларида республикада 137,2 минг дона автомобил двигателлари ишлаб чиқарилди (2019 йилнинг мос даврига нисбатан ўсиш 19,8%). 2020 йилда ушбу маҳсулотларни ишлаб чиқаришнинг энг катта ҳажми июл ойига тоғри келиб 24,1 минг донани ташкил этди.
2020 йил январ-июл ойларида республикада 2169 юк машиналари ишлаб чиқарилди (2019 йилнинг мос даврига нисбатан ишлаб чиқариш ҳажми 27,3% камайди). 2020 йилда ушбу маҳсулотларни ишлаб чиқаришнинг энг катта ҳажми июн ойида 389 донани ташкил этди.
2019 йилнинг шу даврига нисбатан ишлаб чиқариш саноатида енгил автомобиллар ишлаб чиқариш 1,1 марта, автомобил двигателлари 1,2 мартага, мотор бензинлари 2,6% га, радиаторлар, сустуруcулар ва эгзоз қувурлари, дебрияжлар ва бошқалар ишлаб чиқарилди бошқарув механизмлари ва уларнинг таркибий қисмлари — 1,3 мартага ўсиш кўрсатди.
Автомобилсозлик соҳасида 2020 йил январ-июл ойларида 41,663 “Nexia” автомобили ишлаб чиқарилди (2019 йилнинг шу даврига нисбатан ўсиш суръати 96,6% ни ташкил этди), 44 901 — “Cobalt” (149,7%), 30 368 — “Gentra” (124,5%), 30 889 — “Damas” (111.7%), 16 370 — “Spark” (138.9%) ва 4520 — “Labo” (101.9%).
2020 йил январ-июл ойларида республикада 630 та трактор ишлаб чиқарилди (2019 йил январ-июл ойларига нисбатан ишлаб чиқариш ўсиши 21,0% га пасайди). Трактор ишлаб чиқаришнинг энг катта ҳажми 2020 йил апрел ойида 234 донани ташкил этди.
2020 йил январ-июл ойларида республикада 573 дона рипперс ва култиватор ишлаб чиқарилди (ишлаб чиқаришнинг пасайиши 2019 йилнинг мос даврига нисбатан 52,7% га қайд этилди). 2020 йил апрел ойида ушбу маҳсулотларнинг энг катта ишлаб чиқариш ҳажми 144 донани ташкил этди.
Технологик ускуналарни капитал таъмирлаш кимё корхоналарининг ишлаб чиқариш қувватини ошириш ва аммоний сулфат (2019 йил январ-июлига нисбатан 106,7%), калий хлорид (103,1%) ва каустик сода (3,5 мартага) ишлаб чиқариш кўрсаткичларини ўтган йилга нисбатан юқори бўлишига имкон берди.
Шу билан бирга, метил спирти (2019 йил январ-июлига нисбатан 55,3%), акрил ёки винил полимерлари (89,7%) асосидаги бўёқлар ва лаклар ишлаб чиқаришнинг пасайиши кузатилмоқда.
Электр таъминоти, газ таъминоти, буғ ва ҳавони тозалаш корхоналари томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ҳажми 15,3 трлн. сўмни (жами саноатнинг 7,8%) ташкил этди.
Саноатнинг жисмоний ҳажми индекси 2019 йилнинг мос даврига нисбатан 9,4% ўсди.
Сув таъминоти, канализация, чиқиндиларни йиғиш ва утилизация қилиш корхоналари томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ҳажми 1,2 трлн. сўмни (жами саноатнинг 0,6%) ташкил этди.
2019 йилнинг мос даври билан таққослаганда бўшлиқларни, чўкинди резервуарларини ва септикларни бўшатиш, тозалаш ва қайта ишлаш бўйича хизматлар 33,6% ошди. Шу билан бирга, оқава сувларни олиб ташлаш, ташиш ва тозалаш хизматлари ҳажми 4,3%, тўқимачилик чиқиндиларини ишлаб чиқариш 9,3% камайган.
Тайёр маҳсулотлар ишлаб чиқаришни кўпайтириш ва рағбатлантириш бўйича кўрилган чора-тадбирлар натижасида истеъмол товарлари ишлаб чиқариш 64,5 трлн. сўмни ташкил этди ва 2019 йилнинг мос даврига нисбатан 1,7% ўсди, саноатнинг умумий ҳажмидаги улуши 33,1% ташкил этди.
2019 йилнинг шу даврига нисбатан 2020 йил январ-июл ойларида истеъмол товарлари ишлаб чиқариш таркибида ноозиқ-овқат товарлари улуши 64,7% дан 64,6% га пасайган.
Озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш таркибида вино, ароқ маҳсулотлари ва пиво ишлаб чиқариш 6,8% ни ташкил этди (2019 йил январ-июл ойларида 7,2%).
Истеъмол товарларини ишлаб чиқариш таркибида энг катта улуш Андижон вилоятига тоғри келди (истеъмол товарлари умумий ҳажмининг 23,7%), Тошкент шаҳри улуши (19,4%), Тошкент вилояти улуши (11,0%), Самарқанд вилояти (8,6%) Фарғона (6,2%).
Истеъмол товарлари ишлаб чиқаришнинг энг катта ўсиши Қорақалпоғистон Республикасида (2019 йилнинг мос даврига нисбатан 105,9%), Хоразм (107,1%), Андижон (105,7%) вилоятлари ва Тошкент шаҳрида (104,3%) Республика бўйича ўртача кўрсаткичдан (101,7%) юқори бўлиб қайд этилди.
Республикада озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш таркибида энг катта улуш Тошкент шаҳрига (озиқ-овқат маҳсулотларининг 23,6%), Тошкент (16,4%) ва Самарқанд (9,4%) вилоятларига тўғри келди.
Шу билан бирга, озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришнинг энг юқори ўсиши Сурхондарё (+ 11,8%), Тошкент (+ 14,7%) ва Тошкент шаҳрида (+ 8,3%) қайд этилди.
Ноозиқ-овқат товарлари ишлаб чиқариш таркибида энг катта улуш Андижон вилояти (умумий ноозиқ-овқат товарлари ҳажмининг 33,5%), Тошкент шаҳри (17,1%), Самарқанд вилоятли (8,2%), Хоразм вилоятли (6,1%). ва Тошкент вилояти (8,0%).
Ноозиқ-овқат товарлари ишлаб чиқаришнинг энг катта ўсиши Хоразм (2019 йилнинг мос даврига нисбатан + 14,4%), Андижон (+ 6,0%), Тошкент (+ 4,3%) ва Наманган (+ 3,5%) вилоятларида қайд этилди.
Ҳисобот даврида хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналар томонидан 44,9 трлн. сўмни ташкил этди, уларнинг умумий ишлаб чиқариш ҳажмидаги улуши 23,0% ни ташкил қилди.
Саноат ишлаб чиқаришининг ўзгаришига сезиларли даражада саноат маҳсулотларини ишлаб чиқариш индексининг Самарқанд (2019 йил январ-июлига нисбатан 90,0%), Қашқадарё (96,7%), Бухоро (97,5%), Сирдарёда (99,8%) ва Фарғона (99,8%) вилоятлари пасайиши таъсир кўрсатди.
Шу билан бирга, Тошкент вилояти (2019 йил январ-июлига нисбатан + 9,6%), Хоразм вилояти (+ 7,1%), Наманган вилояти (+ 5,8%), Қорақалпоғистон Республикаси (+5,9%) ва Тошкент шаҳрида (+ 4,3%) истеъмол товарлари ишлаб чиқаришнинг сезиларли ўсиши кузатилмоқда.
Республика саноат маҳсулоти таркибида энг катта улуш Тошкент шаҳридаги (республика саноат ҳажмининг 17,5%), Навоий (17,5%), Тошкент (17,6%), ва Андижон (10,4%) корхоналарига тўғри келади. Фарғона (5,7%) вилоятлари. Саноат маҳсулотлари ишлаб чиқаришнинг энг кам улуши Сурхондарё (1,4%) ва Жиззах (1,6%) вилоятларидаги корхоналарда қайд этилди.
Аҳоли жон бошига саноат маҳсулотларини ишлаб чиқаришни табақалаштириш таҳлили республика бўйича ўртача кўрсаткичдан (5724,3 минг сўм) Навоий (34 013,7 минг сўм), Тошкент (11 591,5 минг сўм), Андижон (6430,3 минг) вилоятларига ва ва Тошкент шаҳрига (13 166,0 минг сўм) га нисбатан юқори эканлигини кўрсатди.
Ҳисобот даврида республикада аҳоли жон бошига истеъмол товарлари ишлаб чиқариш 1 893,5 минг сўмни ташкил қилди, шу жумладан Тошкент шаҳрида — 4,812,3 минг сўм, Андижон вилоятида — 4861,7 минг сўм, Тошкент вилоятида — 2 392,6 минг сўм, Навоий вилоятида — 2013,7 минг сўм.
Ҳисобот даврида кичик бизнес субектлари томонидан 49,4 трлн. сўмни ташкил этди, уларнинг умумий ишлаб чиқариш ҳажмидаги улуши 25,3% ни ташкил этди.
Кичик бизнеснинг энг катта улуши Жиззах (жами саноатнинг 57,4%), Сурхондарё (45,6%), Самарқанд (43,6%), Наманган (45,9%), Фарғона (37,8%) вилоятларида ва Тошкент шаҳрида (38,2%) кузатилди.
Шу билан бирга, кичик бизнеснинг энг кам улуши Навоий (6,5%), Андижон (18,1%) ва Тошкент (19,5%) вилоятларида, шунингдек Қорақалпоғистон Республикасида (22,0%) қайд этилди. Саноат ишлаб чиқаришининг республика ҳудудлари таркибидаги таҳлили шуни кўрсатдики, саноатнинг умумий ҳажмида кичик бизнес маҳсулотларини ишлаб чиқариш улушининг пастлиги ушбу ҳудудларда жойлашган йирик саноат корхоналарининг катта ҳажмдаги ишлаб чиқариш ҳажми билан изоҳланади.
Бугунги кунда республикада 77,1 минг саноат корхоналари фаолият кўрсатмоқда, улардан 15,1 мингтаси (фаолият юритаётган корхоналар умумий сонининг 19,6%) Тошкент шаҳрида, 8,1 мингтаси (10,5%) Фарғона, 8,1 минг (10,5%) — Тошкент, 7,9 минг (10,3%) — Андижон, 6,4 минг (8,3%) — Самарқанд ва 6,0 минг (7, 8%) — Наманган вилоятларида жойлашган.
2020 йил январ-июл ойларида республикада 11 246 саноат корхоналари янгидан ташкил этилди, шундан 1119 (янги ташкил этилганларнинг умумий сонининг 10,0%) Тошкент шаҳрига тўғри келади, 947 (8,4%) — Самарқанд, 865 (7) , 7%) — Тошкент, 775 (6,9%) — Фарғона, 646 (5,7%) — Хоразм вилоятларида очилди.
Ҳозирги кунда энг кўп ишлаб турган саноат корхоналари Андижон (31010 дона), Наманган (2423 та), Самарқанд (1 493 та), Қўқон (дона) ва Тошкентнинг қуйидаги туманларида жойлашган: Олмазор (2086 та). ), Чилонзор (1 902 дона), Учтепа (1824 дона), Юнусобод (1,641 дона), Шайхонтоҳур (1361 дона) ва Сергели (1317 дона).
2020 йил 1 август ҳолатига кўра ишлаётган саноат корхоналарининг энг кам сони Сирдарё вилоятининг Ширин (50 дона) ва Сардоба (69 дона) туманларида жойлашган; Навоий вилояти Томди тумани (56 дона); Янгиобод вилояти (60 дона), Жиззах вилояти; Қорақалпоғистон Республикасининг Кегейли (64 дона), Канликўл (65 дона), Тахтакўпир (58 дона) ва Бўзатаус (23 дона) вилоятлари; Сурхондарё вилояти, Бандихон тумани (37 дона).