Глобаллашув жараёнлари Ўзбекистон иқтисодиётининг тобора кўпроқ тармоқларини қамраб олади. Фуқароларимиз томонидан ҳар куни фойдаланиладиган кийим-кечак, косметика ва заргарлик буюмларини ишлаб чиқариш ва сотиш ана шундай йўналишлардан биридир. Афсуски, кенг истеъмол қилинадиган бундай товарларнинг аксарияти мамлакатимизга хориждан кириб келади ва кўпинча сифатли бўлмайди. Бундай вазиятда Ўзбекистонда инсон саломатлиги учун хавфли бўлган контрафакт товарлар ва маҳсулотлар кўп.
Бироқ яқинда мамлакатимизда бу борадаги вазиятни яхшилашга қаратилган қатор меъёрий ҳужжатлар қабул қилинди. Президент «Аҳолини халқаро бренддаги юқори сифатли маҳсулотлар билан таъминлаш ва маҳаллий корхоналарнинг жаҳон қўшилган қиймат занжирига кириши учун қўшимча шарт-шароитлар яратиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг «Аҳолини юқори сифатли халқаро товар белгилари билан таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори қабул қилинди. Товар белгиларининг эгалари ёки уларнинг ваколатли етказиб берувчилари (расмий дистрибюторлар, дилерлар, ишлаб чиқарувчилар ва уларнинг дистрибюторларининг савдо вакилларибилан тўғридан-тўғри тузилган шартномалар асосида халқаро товар белгиларининг айрим турларини импорт қилувчилар реестрини шакллантириш ва юритиш тўғрисидаги низом, лицензиатлар). Бундай регламентлар халқаро тажриба ҳамда жаҳон брендлари ва ритейлерлар вакиллари билан Ўзбекистон бозорига кириш ва мамлакат ичида рақобатни ривожлантириш механизмини яратиш бўйича маслаҳатлар инобатга олинган ҳолда ишлаб чиқилган. Бундай сиёсат билан Ўзбекистон жаҳоннинг етакчи товар ишлаб чиқарувчилари учун жозибадор бўлиб, мамлакатимизда ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар сифати ҳам изчил яхшиланиб бораверади.
Уларнинг қабул қилиниши билан нима ўзгарди?
Биринчидан, маркали товарлар учун импорт божхона тўловлари ўртача 25-30 фоиздан 5-7 фоизгача пасайтирилади. Ушбу янгилик уларнинг бозордаги қийматига таъсир қилади.
Иккинчидан, бренд маҳсулотларни оммага тақдим этади. Бренд мамлакат бозорига киргач, севимли бренд костюмимиз учун ортиқча пул тўлашимиз ва чет элга саёҳат қилишимиз шарт эмас.
Учинчидан, келажакда сайёрамиздаги барчага маълум бўлган ҳашаматли товарлар ишлаб чиқариш корхоналарининг манзилларини ўзгартириш мумкин бўлади. Гап мамлакатимизда жаҳонга машҳур брендлар ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш ҳақида бормоқда. Тасаввур қилинг-а, Ўзбекистонда кучли технопарклар пайдо бўлади, уларда эксперт тадқиқотлари олиб борилади, юқори қўшимча қийматли маҳсулотлар ишлаб чиқариш рағбатлантирилади ва минглаб юқори ҳақ тўланадиган иш ўринлари яратилади.
Туризм ривожланиш омили сифатида
Маълумки, туризм дунё мамлакатларининг 83 фоизининг асосий даромад манбаларидан бири ҳисобланади. Туризм индустриясининг энг даромадли соҳаларидан бири эса харид қилишдир. Масалан, эркин иқтисодий зона ҳисобланган Дубайда импорт қилинадиган барча товарлар Европа Иттифоқи мамлакатларига қараганда анча арзон. Тўлиқ имтиёзли давлат режими Туркия, Таиланд, Сингапур, Малайзия, Ҳиндистон, Индонезияга киритилган. Яратилган иш ўринлари сони бўйича туризм иқтисодиётнинг барча тармоқлари орасида етакчилик қилишини қўшимча қиламиз. Фойдали, тўғрими?
Ўзбекистонда жаҳон бренди товарлари арзонлашади
Ўзбекистонда-чи? Жаҳон юз бераётган глобал инқирозлар шароитида Ўзбекистон аста-секин ўзининг товарлари ва ишлаб чиқариш қувватлари билан жаҳон бизнес ҳамжамиятининг марказига айланиб бормоқда. Давлатнинг мутаносиб ташқи ва ички сиёсати савдо туризмини ривожлантириш учун қулай шарт-шароитларни яратиб беради, бунда бренд маҳсулот ишлаб чиқарувчи йирик ишлаб чиқарувчиларни мамлакат бозорига жалб қилиш масаласига пухта ўйланган ёндашувни ҳисобга олган ҳолда бу сайёҳлик барқарор ўсиб боради. Бонус шундаки, Ўзбекистонга арзон дабдабали буюмларни сотиб олиш учун келганлар архитектурамиз ва гастрономиямиз жозибаси остида қолиши шубҳасиз.
Бундан ташқари, 2026 йилгача чакана савдо ҳажмини икки баравар ошириш ва чакана савдо майдонларини сезиларли даражада кенгайтириш учун зарур шарт-шароитлар яратилмоқда. Ахир, нимани яшириш керак, уларнинг хавфсизлиги даражаси исталгандан узоқдир.
Муҳим натижа соя импортининг сезиларли даражада қисқариши ва контрафакт маҳсулотларнинг бозорга кириши бўлади. Жаҳон чакана савдоси етакчилари маҳаллий компаниялар билан биргаликда харид қилиш туризмини ривожлантиради, бу эса катта танлов бўлишини англатади.
Механизмлар ва тамойиллар
Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги томонидан ушбу муҳим чора-тадбирларнинг барчасини «Ўзбекэкспертиза» ва бошқа манфаатдор идораларнинг бевосита иштирокида амалга ошириш юзасидан изчил ишлар амалга оширилмоқда. Бугунги кунга келиб, товар эгалари ёки уларнинг ваколатли етказиб берувчилари (расмий дистрибюторлар, дилерлар, савдо вакиллари, ишлаб чиқарувчилар ва уларнинг дистрибюторлари, лицензиатлари) билан тўғридан-тўғри шартнома асосида импорт қилинадиган халқаро маркадаги айрим турдаги товарларни импорт қилувчилар реестрини шакллантириш ва юритиш тартиби ишлаб чиқилди.
Сертификатлашдан ўтган ва юқоридаги реестрга киритилган ҳар бир шахсга импорт божхона тўловларининг пасайтирилган ставкаларидан фойдаланган ҳолда жаҳон брендларидаги маҳсулотларни етказиб бериш учун ноёб имкониятлар тақдим этилади. Бу, ўз навбатида, жаҳон бренди маҳсулотларининг нархини шакллантиришга ижобий таъсир кўрсатади ва уларни республикамизнинг кенг аҳолиси учун ҳамёнбоп қилади, шунингдек, маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни ўхшаш маҳсулотлар сифати ва рақобатбардошлигини оширишга ундайди.
Айниқса, юқорида қайд этилган Реестрни шакллантириш имкон қадар шаффоф бўлишини таъкидлаш жоиз. Сертификатлашдан «Ўзбекэкспертиза» сайти орқали ўтиш мумкин ёки шахсан ташриф буюришингиз мумкин – қисқача маслаҳат, бир неча оддий қадамлар – ва ҳамма, ҳужжатлар қўлда – ишлаб чиқилган ва брендлар билан ишлаш учун янги имкониятлар эшикларини очади.
Лекин буларнинг барчаси тадбиркор, импортёр очиқ, рақобатбардош ва қонунчилик доирасида ишлашни ва ривожланишни истасагина мумкин. Ўзбекистон учун бу асосий ҳисобланади.