Ўзбекистонда бир ҳафта ичида помидор учдан бирига арзонлашди

EastFruit таҳлилий платформаси ўтган ҳафта давомида мамлакатимизда помидор нархлари мониторинги натижалари билан ўртоқлашди. Апрел ойининг ўрталарига келиб, нархлар деярли 40 фоизга тушиб кетган, сўнгги ҳафтада пушти помидор учун 32 фоизга, қизил помидор учун эса 33 фоизга пасайган.

Бозор иштирокчилари нима бўлаётганини ички бозорда янги помидор етказиб бериш кескин ошгани билан изоҳлайди. Бу нафақат иситиладиган иссиқхоналарда етиштириладиган сабзавот етказиб беришнинг кўпайиши, балки жанубий вилоятлар аллақачон туннел усулида плёнка остида ўстирилган помидорларни етказиб беришни бошлаганлиги сабабли содир бўлди.

Жорий йилнинг 7-апрелидан 14-апрелгача бўлган даврда нархлар мониторинги бўйича аниқ маълумотлар қуйидагича: қизил думалоқ помидорнинг ўртача улгуржи нархи 33 минг сўмдан 22 минг сўм/кгга (2,90 доллардан 1,93 долларга) тушди. Кетма-кет иккинчи ҳафтада пасайиш тенденцияси кузатилмоқда, 2023-йилнинг 31-мартидан 14-апрелига қадар қизил думалоқ помидорнинг ўртача улгуржи нархи 36 минг сўмдан 22 минг сўм/кг (3,15 доллардан 1,93 долларга) пасайган, яъни сўнгги икки ҳафта ичида 39 фоизга. Шу билан бирга, жорий улгуржи нархлар ўтган йилги нархлардан 14 апрел ҳолатига кўра унчалик фарқ қилмаётгани, масалан, ўртача улгуржи нарх ўтган йилнинг шу санасига нисбатан атиги 16 фоизга юқори эканлиги қайд этилган.

Пушти помидор сўнгги ҳафтагача том маънода арзонлашмади, аммо улар учун нархларнинг пасайиши жуда кескин бўлди. 2023-йилнинг 7-апрелидан 14-апрелига қадар ушбу маҳсулотларнинг ўртача улгуржи нархи 38 000 дан 26 000 сўм/кг (3,34 дан 2,28 АҚШ доллари)га, яъни бир ҳафта ичида 31,5 фоизга. Бироқ, пушти помидор, қизил думалоқдан фарқли ўлароқ, ўтган йилга нисбатан анча юқори нархларда оммавий сотилмоқда. 2023-йил 14-апрел ҳолатига кўра, пушти помидорнинг ўртача улгуржи нархи ўтган йилнинг шу санасидан 1,5 баравар юқори.

Ўзбекистон мева-сабзавот маҳсулотларини йирик экспортчиси бўлган «GDF Exportt» компанияси тижорат директори Хусан Ҳайдаров шундай деди:

«Ғайритабиий совуқ об-ҳавонинг чекиниши билан, тахминан, январ ойининг учинчи ўн кунлигининг ўрталаридан бошлаб, иссиқхоналарда газ босими аста-секин тиклана бошлади. Январ ойидаги ғайритабиий совуқда ҳосилидан айрилган иссиқхоналар январ ойи охири – феврал бошида яна помидор кўчатларини экишди. Ўсиш даврини инобатга олган ҳолда мазкур иссиқхоналарда помидор йиғим-терими бошланди ва бу маҳсулотларнинг илк улгуржи партиялари бозорга чиқа бошлади.

Айни пайтда мамлакатимизнинг жанубий вилоятларидан туннелда плёнка остида етиштирилган помидор экинларининг илк улгуржи партиялари бозорга кира бошлади. Масалан, Ўзбекистоннинг энг жанубий минтақаси бўлган Сурхондарё вилоятида январ ойининг охирида сезиларли даражада исиб кетиши ана шундай усулда етиштирилган помидор кўчатларини экишни бошлаш имконини берди.

Натижада сўнгги бир ҳафта – ўн кун ичида ички бозорда янги помидор етказиб бериш сезиларли даражада ошди, бу эса ушбу маҳсулотлар нархининг кескин пасайишига олиб келди.

Бундан ташқари, қулай об-ҳаво шароитида, келгуси ҳафталарда ички бозорда янги помидор таклифи аста-секин ўсиб боради ва бу ўз навбатида ушбу маҳсулотлар нархининг янада пасайишига олиб келади. Шундай қилиб, кейинги ҳафталарда об-ҳаво аномалиялари бўлмаса, ўтган ҳафтада нархларнинг кескин пасайишини янги помидорларнинг улгуржи нархлари динамикасининг пасайиш тенденциясининг бошланиши деб ҳисоблаш мумкин».