Ўзбекистонда кичик бизнесни молиялаштириш қўшниларига қараганда яхшироқ ташкил этилган.

Аналитик маълумотларга кўра, кичик бизнес тоифасига кирувчи ўзбекистонлик тадбиркорлар Қозоғистондаги ишбилармонларга қараганда молия олишдан анча эркин фойдаланиш имкониятига эга.

Сўровнома шуни кўрсатадики, Ўзбекистондаги кичик корхоналар маблағ етишмаслигидан азият чекаётган қозоқ компанияларига қараганда кўпроқ қарз олишлари мумкин.

Кичик бизнес учун молиявий имкониятларнинг мавжудлиги

Қозоғистонда жорий йилнинг апрел ойи бошида фаолият юритаётган кичик корхоналар сони 328,7 мингтани ташкил этди — ўтган йилга нисбатан 22,5 мингта компания кўп (7,3%).

Шу билан бирга, қўшни Ўзбекистонда фаолият юритаётган кичик корхоналар сони 428,6 минг компанияни ташкил этди — бу ўтган йилгига нисбатан 76,5 мингтага кўп (бирданига 21,7%).

Осиё тараққиёт банкининг 2019 йилга мўлжалланган «Молиявий инклюзия диагностикаси» ҳисоботига кўра, Қозоғистондаги кичик бизнеснинг атиги 12 фоизи банк кредитларидан фойдаланган бўлса, Ўзбекистонда — 18,6 фоиз.

Қозоғистон Республикасида кичик бизнес субъектларининг кредитлардан фойдаланиш имкониятлари қуйидаги тўсиқлар эди:
• таъминотни талаб қиладиган кредитларнинг юқори улуши — 85,3%;
• кредит олиш учун зарур бўлган гаров таъминотининг юқори қиймати — кредит миқдоридан 153,3%.

Ўзбекистонда ушбу кўрсаткичлар янада пессимистик эди:
• таъминотни талаб қиладиган кредитлар улуши — 97,1%;
• кредит олиш учун зарур бўлган гаров қиймати — кредит суммасининг 172,2%.

Шу билан бирга, Қозоғистонда кичик компанияларнинг учдан бир қисмидан кўпроғига кредит олиш учун ариза бериш рад этилди. Ўзбекистонда вазият анча яхши: кичик бизнеснинг атиги 13,8 фоизи рад жавобига дуч келди.

Натижада, Қозоғистонда бизнесни ривожлантириш учун асосий тўсиқ сифатида мавжуд молиялаштиришнинг етишмаслиги кичик компанияларнинг 9,3%, Ўзбекистонда эса атиги 5,7% томонидан кўрсатилди.

Қийин 2020 йилда Ўзбекистон кичик бизнес учун 120 триллион сўм миқдорида кредит ва молиявий ёрдам ажратди. Натижада пандемия билан зарарланган 104 мингдан зиёд компания ўз фаолиятини тиклади ва хусусий корхоналарнинг айланма маблағлари ўтган йилга нисбатан 33 фоизга ўсди. Юридик шахсларга берилган микрокредитлар ҳажми 21,7 фоизга ўсди ва 2021 йил апрел ойининг бошида 11,2 триллион сўмни ташкил этди.

Қозоғистонда кичик бизнесга бериладиган кредитлар ҳажми йил давомида 14,2% га ўсиб, 2,4 трлнга етди.

Қозоғистонда кичик бизнес учун истеъмол кредитлари ҳажми 199 миллион тенгедан дарҳол 23 миллиард тенгагача ўсди ва шунга қарамай, уларнинг чакана кредитлари улуши атиги 0,3% ни ташкил этди.

Ўзбекистонда тадбиркорликни ривожлантириш учун чакана кредитлар ҳажми 6 триллиондан 9,3 триллион сўмгача ўсди, уларнинг чакана кредитлар умумий ҳажмидаги улуши 16,3% ни ташкил этди, бу микро ва кичик бизнес субъектлари учун янада мақбул кредитларни кўрсатиши мумкин.