Жаҳон банки 5 октябр куни эълон қилинган Европа ва Марказий Осиё иқтисодий ҳисоботида Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши яхшиланган прогнозини эълон қилди.
Ўзбекистон ялпи ички маҳсулоти 2023-йилда 5,5 фоизга яқинлашиши прогноз қилинмоқда, бу июн ойидаги прогноздан 0,4 пунктга юқори.
Ўрта муддатли прогноз шунингдек, 2024 ва 2025 йилларда ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши мос равишда 5,6% ва 5,8% гача кўтарилишини талаб қилади, бу аввалги тахминлардан ҳам юқори.
Бироқ, 2023 йилда истеъмол ўсишининг пасайиши кутилмоқда, бу Россиядан пул ўтказмаларининг камайиши билан боғлиқ.
Прогнозда иқтисодиётни модернизация қилишни қўллаб-қувватлаш мақсадида жорий йилда импортнинг тезлашиши ҳам кўзда тутилган. Ўзбекистон иқтисодиёти 2023-йилнинг биринчи ярмида тўлов баланси тақчиллигига дуч келди ва бунинг давом этиши кутилмоқда.
Енергетика соҳасига юқори харажатлар, таълим, давлат секторида иш ҳақи, пенсия ва нафақалар учун сарф-харажатларнинг кўпайиши, бюджет даромадларининг камайиши туфайли 2023-йилда бюджет тақчиллиги ҳам ялпи ички маҳсулотнинг 5 фоизигача ошади.
Инфляция нуқтаи назаридан, 2022 йилдаги 11,4 фоиздан 2023 йилда 10,2 фоизни ташкил этиши кутилмоқда. 2024 ва 2025 йилларда инфляция ҳам нисбатан паст даражада сақланиб қолади — мос равишда 10% ва 9,9%.
Фото: Ўзбекистон: Жаҳон банки маълумотларига кўра 2023-йилда ЯИМ 5,5 фоизни ташкил этиши кутилмоқда
Ўрта муддатли истиқболда Ўзбекистон ҳукумати бюджет тақчиллигини 2024-йилда ялпи ички маҳсулотга нисбатан 4 фоизга, 2025-йилда эса 3,6 фоизга камайтиришни режалаштирган ҳолда бюджетни консолидациялашни режалаштирмоқда. Бунга давлат корхоналари учун солиқ имтиёзларини қисқартириш, энергия субсидиялари таннархини пасайтириш ва давлат активларини хусусийлаштиришдан тушадиган тушумларни кўпайтириш орқали эришилади.
Бундан ташқари, ҳукумат ташқи қарз олиш бўйича чекловларга амал қилмоқчи. Ўзбекистоннинг давлат қарзи 2023-йилда ялпи ички маҳсулотга нисбатан 36 фоизгача ошади, 2024-йилда эса энг юқори кўрсаткич 36,6 фоизга етади.
Ижтимоий ҳимоя дастурлари кенгайтирилганига қарамай, пул ўтказмалари ва шахсий истеъмол ўсиш суръатларининг секинлашиши Ўзбекистонда қашшоқликни камайтириш борасидаги ютуқларни чеклаши мумкин. 2023-йилда аҳоли ўртасидаги қашшоқлик даражаси бироз пасайиб, 13,9 фоизга етиши кутилмоқда.
Фото: Ўзбекистон: Жаҳон банки маълумотларига кўра 2023-йилда ЯИМ 5,5 фоизни ташкил этиши кутилмоқда
Ушбу истиқбол учун хавфлар қаторига Россиядаги иқтисодий вазиятнинг ёмонлашуви, юқори ташқи инфляция босими ва кутилганидан ҳам қаттиқроқ глобал молиявий шароит киради.
Шу билан бирга, потенциал ижобий тенденциялар қаторига олтин, табиий газ ва мисга жаҳон нархларининг ошиши (Ўзбекистон ушбу товарларни экспорт қилади) ва таркибий ўзгаришлар туфайли иқтисодиётнинг турли тармоқларида ҳосилдорликнинг тезроқ ўсишини ўз ичига олади.
Жорий йилда Марказий Осиёда ўсиш суръати 4,8 фоизгача тезлашиши кутилмоқда, инфляция секинлашишини ҳисобга олсак, 2024 ва 2025 йилларда ўсиш ўртача 4,7 фоизни ташкил этиши кутилмоқда.
Савдо ҳажмининг ўсиши, пул оқимларининг кўпайиши ва фуқароларнинг қайтиши бир қатор мамлакатларда, айниқса Марказий Осиё ва Жанубий Кавказ давлатларида иқтисодий фаолликни қўллаб-қувватлашда давом этди. Арманистон, Грузия ва Тожикистон кетма-кет иккинчи йил бу минтақада иқтисодий ўсиш бўйича етакчи бўлиб қолмоқда.