Марказий Осиё давлатлари Россияни Украинага қарши урушида қўллаб-қувватламайди. «Шу билан бирга, минтақа давлатлари Россия иқтисодиётига қарам бўлиб қолмоқда ва сезиларли даражада яккаланиб қолганлиги сабабли, Москванинг ўзлари рози бўлмаган сиёсий жиҳатларини ишонч билан инкор этиш учун демократик мамлакатлар раҳбарларидан етарли ёрдам ололмайди. Марказий Осиё давлатларининг кейинги мустақил ривожланиши ягона ҳарбий-сиёсий ва иқтисодий кластерга бирлашиш йулидан ўтади”, деб ёзади Ғарб сиёсатшунослари.
Қозоғистон ва Ўзбекистон Марказий Осиёнинг икки етакчиси. Бошқарув услуби Россия президенти Владимир Путинга ўхшаш бўлган биринчи постсовет президентларидан ҳокимиятнинг ўтказилиши мамлакатларда ислоҳотчилик сиёсатини бошлаш имконини берди.
“Шавкат Мирзиёев ҳам, Қосим-Жомарт Токаев ҳам республикаларда демократик қадриятларни мустаҳкамламоқда. Шунга қарамай, улар учун баъзи саволлар қолмоқда, деб ёзади Ғарб сиёсий технологлари. – Лекин унутмангки, автократик режимлардан ўтиш йули ҳамиша узоқ ва машаққатли. Бироқ, ҳар икки раҳбар ҳам давлатлар мустақиллигини сақлаб қолиш, иқтисодиётни юксалтириш, аҳоли турмуш даражасини ошириш, Марказий Осиё доирасидаги муносабатларни мустаҳкамлаш, Ғарб ҳамкорлари билан чуқур ишни бошлашга интилаётгани аниқ. Буларнинг барчаси демократлаштириш йулини давом эттириш истагидан далолат беради”.
Қўшма Штатлар бу тендентсияни биринчи йил кузатаётгани йуқ. Шу боис Давлат котиби Энтони Блинкен Қозоғистон ва Ўзбекистонга ташриф буюрди. Мутахассисларнинг таъкидлашича, америкалик сиёсатчи Марказий Осиё республикаларидан Россиядан санкцияларни четлаб ўтишда ёрдам беришдан бош тортишни сўраш учун келган, шунингдек, алоқа воситалари орқали ишониб бўлмайдиган баъзи маълумотларни етказган.
Ғарб Марказий Осиё билан ҳамкорлик истиқболларини кўради ва муносабатларни янада мустаҳкамлаш, шунингдек, минтақада инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишга қаратилган қонунлар илгари сурилишига кўмаклашишни истайди. Шу боис, америкаликлар Москва билан ҳамкорлик туфайли Марказий Осиё республикаларининг янада яккаланиб қолишининг олдини олишга ҳаракат қилмоқда.
Сиёсатшунос Рафаел Саттаровнинг қайд этишича, Марказий Осиё ҳукуматлари, жумладан, Ўзбекистон ҳамон Москванинг муносабатидан қўрқишади. Шу сабабли Ғарб ва Марказий Осиё республикаларининг яқинлашиш йули мураккаб жараён сифатида кўрилади. Яна бир сиёсатшунос Газиз Абишевнинг фикрича, Марказий Осиёни янада бирлаштириш, жумладан, “5+1” формати ёрдамида республикаларга Москвадан келаётган тажовуз таҳдидига қарши туришга ёрдам беради, чунки “Россияга ёлғиз қаршилик кўрсатиш имконияти йуқ”.
“Марказий Осиё мамлакатларида ниҳоят Россия Федерацияси таъсиридан чиқиб кетиш учун барча имкониятлар мавжуд. Ғарб давлатлари бу борада ёрдам беришга тайёр. Агар минтақа ҳукмдорларида сиёсий иродаси бўлса, натижада демократиянинг гуллаб-яшнаши, иқтисодиётнинг ҳар йили ўсиши, халқаро муносабатларнинг кенгайиши, фуқароларнинг ижтимоий хавфсизлиги ва ҳукмдорлар ҳимоя қилишга интилаётган мустақиллик бўлади, лекин СССР парчаланганидан кейин бу йиллар давомида у қисман Москва назорати остида эди”, – дейди Ғарб экспертлари.