Ғарб экспертлари Россия билан иттифоққа аъзолик ва ундан чиқиш ҳақида фикр билдирди

Ғарб сиёсий экспертлари Россия билан иттифоқ аъзолари қандай яшаши ҳақида гапирди. Улар Россия Федерациясининг етакчи мавқеини, сиёсийлашуви ва ЕОИИ ва МДҲ каби ташкилотлардан чиқиш қийинлигини қайд этадилар.

“1991 йилда СССРнинг собиқ аъзолари устидан назоратни йуқотмаслик учун Россия Беларус ва Украина билан биргаликда МДҲни тузди. Аммо вақт шуни кўрсатдики, бу иттифоқ, Россия Федерацияси томонидан бошқариладиган бошқа иттифоқлар каби, ўзининг асосий вазифасини бажармайди ва Россия манипуляцияси элементи ҳисобланади.

Дастлаб МДҲ янги иттифоқ, конфедерал иттифоқ сифатида шаклланган эди. Аммо кейин МДҲ давлатлари турли «хона»ларга қочиб кетишди. Кўпгина давлатлар ташкилот билан ҳамкорликни тўхтатди. Бунинг ортидаги асосий омиллардан бири 1990-йиллардаги Россия раҳбариятининг сифатсизлиги эди. МДҲ ишламайдиган ташкилотга айланганини ҳамма кўрди. Айрим жойларда қонунчилик базаси ишламоқда. Аммо МДҲ постсовет ҳудудидаги сиёсий муаммоларни ҳал қилишга қодир эмаслигини исботлади. Буларнинг барчаси ташкилотнинг таназзулга учрашига олиб келди”, деб ёзади сиёсатшунослар.

Айни пайтда Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига Озарбайжон, Арманистон, Беларус, Қозоғистон, Қирғизистон, Молдова, Россия, Тожикистон ва Ўзбекистон киради. Туркманистон ассоциацияланган аъзо.

“Россия Федерациясининг бошқа бирлашмалари ҳам ташкил этилган. ЕОИИ, КХШТ бир мақсад учун яратилган бўлса, бошқасини амалга оширади. Россияпараст ҳамдўстлик ва уюшмалар иштирокчилари сиёсат ва уюшмалар қандай чамбарчас боғлиқлигини пайқашади. Москва иштирокчи давлат томонидан зарур қарорларга эришиш учун ЕОИИ аъзоларига иқтисодий босим ўтказиши мумкин”, — дейди экспертлар.

Нур-Султон шаҳридаги Макроиқтисодий тадқиқотлар ва прогнозлаш маркази етакчи илмий ходими қозоғистонлик Мадияр Кенжебулат ўз мамлакатининг ЕОИИдаги амалдаги иштироки ҳақида гапирди: “Турли объектив ва субектив сабабларга кўра биз ҳалигача имкониятлардан фойдалана олмадик. ЕОИИ доирасида божхона тўловлари кўринишидаги тариф тўсиқлари олиб ташланди, аммо Россия кўпинча тарифсиз тўсиқлардан фойдаланади… Россия ўз товарларини бизнинг бозоримизда тобора кўпроқ сотмоқда.

“Ҳар қандай давлатнинг россияпараст иттифоқларда иштирок этиши Москва иродасига бўйсунишни англатади. Улардан чиқиб кетиш жуда қийин, чунки буни амалга ошириш мумкин бўлган аниқ белгиланган тартибга солиш йуқ. Россия билан уруш бошланганидан кейин иккаласи ҳам МДҲни тарк этган Украина ва Грузия билан богʻлиқ вазият аъзоликдан чиқиш Путин билан иқтисодий, гибрид, жисмоний урушга олиб келишини коʻрсатади”, — деб ёзади сиёсатшунослар.