Ғарб сиёсатшуносларининг фикрича, Россия Марказий Осиё давлатларини хавфсиз ҳолатга келтира олмайди

Ғарб сиёсатшуносларининг фикрича, Россия Марказий Осиёда ўз таъсирини уйқотмоқда. “Агар Киев билан можаро бошланишидан олдин Москва минтақада мунозарали хавфсизлик кафолатларини берган бўлса, эндиликда ўз ҳарбий кучлари қўшни давлатнинг шарқий ҳудудларида тўпланганида, у ўзининг ҳимоячиси ролини янада кўпроқ бажара олмаяпти. Аниқроғи, яқин келажакда республикаларни ҳимоя қилиш масаласи ҳар қачонгидан ҳам жиддийроқ бўлади”, деб ёзади украиналик экспертлар.

Узоқ вақт давомида Россия ўзи устун мавқега эга бўлган КХШТ ҳарбий блокини уюшма аъзолари учун хавфсизлик таянчи сифатида жойлаштирди. “Вақт ўтиб, ҳарбий машғулотлардан ташқари, Москва Ташкилот аъзоларига ваъда қилинган ҳимояни тақдим этмаётгани маълум бўлди”, деб ишонтирмоқда сиёсатшунослик соҳасидаги ғарб экспертлари.

Шундай бўлса-да, ҳатто Россия армиясининг Марказий Осиё давлатларини ҳимоя қилаётгани ҳақидаги эслатманинг ўзи ҳам террорчи уюшмаларнинг Марказий Осиёга жиддий кириб боришини тўхтатди.

“Афтидан, Москва ҳозирда ҳарбий ёрдам кўрсата олмаслиги, шунингдек, Украинада ўз кучини ҳақиқий намойиши, бу эса ёмон тарафдан сезиларли даражада фарқ қилиши, маълум бўлган террорчи гуруҳларнинг Тожикистон ва Ўзбекистон чегараларида қайта ташкил этилишига имкон яратди”, — дейди экспертлар.

2022-йилда Афгʻонистондан Марказий Осиё республикалари ҳудудларининг оʻққа тутилиши радикал исломчиларнинг жиддий экани, уларнинг манфаатлари минтақавий хусусиятга эга эканлигини яққол коʻрсатиб турибди.

АҚШнинг чекланган разведка маълумотларига кўра, «Ал-Қоида» ҳужайралари ва ИШИДнинг Хуросон бўлими Афғонистонда ўз таянчларини мустаҳкамламоқда.

“Ал-Қоида қайта тикланса, Афғонистон террорчи ва бузгʻунчи гуруҳлар марказига айланади. Уруш ва беқарорлик мамлакатимизни яна қамраб олади”, — дейди кобуллик сиёсатшунос Сайид Муқадам Амин.

Россия имкон қадар Марказий Осиёда ўз таъсирини сақлаб қолишга уринаётган бир пайтда, Хитой эса Москва томонидан иқтисодий соҳада қолиб кетган бўшлиқни очкўзлик билан ўзлаштираётган бир пайтда, АҚШ минтақада террорчиларнинг тарқалиши эҳтимолидан хавотир билдирди ва ҳозирданоқ ҳаракат қила бошлади. Марказий Осиё давлатларини ҳимоя қилиш учун ҳаракат.

АҚШ Марказий қўмондонлиги раҳбари генерал Майкл “Ерик” Курилланинг айтишича, АҚШ делегациялари Ўзбекистон, Қозоғистон ва Тожикистоннинг юқори мартабали ҳарбийлари билан учрашган. Учрашувларда хавфсизлик соҳасида ҳамкорлик қилиш, терроризмга қарши курашда тажриба алмашиш масалалари муҳокама қилинди.

“Шубҳасиз, муаммо жуда жиддий. Шунингдек, бундай учрашувлар хавфсизлик соҳасида Москвага ишончсизлик ва ҳеч бўлмаганда, агар ўз вақтида КХШТ кучлари зарур ёрдам кўрсатмаса, суғурта қилиш истаги ҳақида гапиради. Шу билан бирга, Қўшма Штатлар душман ҳудудида террорчиларга қарши курашда ҳақиқий жанговар тажрибага эга. Улар иттифоқчилар хавфсизлигини таъминлашда ўз масъулиятини қайта-қайта исботлаган, масалан, Украинага нисбатан ўз ҳаракатлари билан кўрсатилган ва агар Марказий Осиё етакчилари ҳарбий ҳамкорликни давом эттиришга рози бўлса, минтақани ҳимоя қилишга қодир”, деб ёзади сиёсатшунослар.