Ўзбекистонда қонун ҳужжатларига тадбиркорларнинг банк ҳисобварақларини ноқонуний хатти-ҳаракатлардан ҳимоя қилишга қаратилган ўзгартишлар қабул қилинди.
Янги қонунга кўра, тадбиркорларнинг розилигисиз уларнинг банк ҳисобварақларидан пул маблағларини қонунга хилоф равишда ўтказганликлари ёки олиб қўйганликлари, шунингдек, ортиқча йиғилган маблағларни ўз вақтида қайтармаганликлари учун жавобгарлик жорий этилади.
Ушбу муҳим қарор Олий Мажлис Қонунчилик палатаси томонидан 31-январда қабул қилинган қонун ва 3-майда Сенат томонидан маъқулланганидан сўнг 10-май куни Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан имзоланди.
Қонун муқаддимасида қайд этилишича, хўжалик юритувчи субъектларнинг банк ҳисобварақларидан пул маблағларини қонунга хилоф равишда ўтказиш ёки олиб қўйиш ёки ортиқча ундирилган маблағларни ўз вақтида қайтармаслик ҳолатлари мамлакатимизда содир бўлиб, бундай ҳаракатлар учун жавобгарлик чоралари аниқ белгиланмаган.
Қонунчиликка киритилган ушбу ўзгартиришлар маблағларни таъминлаш ва тадбиркорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш муҳимлигини, шунингдек, молия соҳасида ноқонуний фаолиятга қарши курашиш чораларини кўриш зарурлигини эслатиб туради.
Бундай қадамлар бизнес ва умуман иқтисодиёт ривожига хизмат қилади ва Ўзбекистон ҳукуматининг мамлакатда молиявий муносабатларни тартибга солишга илғор ёндашувини намойиш этади.
Қабул қилинган қонун билан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги ва Жиноят кодексига тадбиркорлик субъектларининг ҳисобварақларидан уларнинг розилигисиз пул маблағларини қонунга хилоф равишда ўтказиш ёки олиб қўйиш, шунингдек, ортиқча ундирилган маблағларни ўз вақтида қайтармаслик учун жавобгарлик чоралари киритилди.
Қонун Сенатдаги муҳокамасида 2021-2022-йилларда тадбиркорлик субъектларидан қўшилган қиймат солиғини қайтариш бўйича 665 та, ортиқча ундирилган маблағларни қайтариш бўйича 116 та, ноқонуний ундириш бўйича 69 та мурожаатлар бўйича бизнес-омбудсманга мурожаат қилингани айтилди.
Фото: Ўзбекистонда тадбиркорларнинг банк ҳисоб рақамларига ноқонуний кириш учун жавобгарлик жорий этилди
Март ойида тадбиркорлар солиқ органлари ўз ҳисобварақларидан даромад солиғини қонунга хилоф равишда ушлаб қолаётгани ҳақида хабар беришган. Ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари даромад солиғи учун аванс тўловларини ҳам танқид қилишди. Солиқ қўмитаси вазиятни ўрганиб, ноқонуний ушлаб қолинган даромад солиғини қайтариш бўйича кўрсатма берди. «Ишдаги камчиликлар учун» қўмитанинг назорат бўлими бошлиғи ва Тошкент шаҳар бошқармаси бошлиғи лавозимидан озод этилди.
КОА ва Жиноят кодексига киритилган ўзгартиришлар
241-9-модда «Маблағларни ноқонуний ўтказиш ёки олиб қўйиш ёхуд уларни ўз вақтида қайтармаслик» МДҲга киритилган. Унда: «Хўжалик юритувчи субъектларнинг банк ҳисобварақларидан уларнинг розилигисиз қонунга хилоф равишда пул маблағларини ўтказиш ёки олиб қўйиш ёхуд ортиқча ундирилган маблағларни майда ўғирлик белгилари бўлмаган тақдирда ўз вақтида қайтармаслик асосий ҳисоб-китобларнинг йигирма бараваридан 40 бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади».
Жиноят кодекси 192-12-модда билан тўлдирилди «Маблағларни қонунга хилоф равишда ўтказиш ёки олиб қўйиш ёхуд уларни ўз вақтида қайтармаслик». Унга кўра, хўжалик юритувчи субъектларнинг банк ҳисобварағидан пул маблағларини уларнинг розилигисиз қонунга хилоф равишда ўтказиш ёки олиб қўйиш ёхуд ортиқча ундирилган маблағларни ўғирлик белгилари бўлмаган ҳолда ўз вақтида қайтармаслик, худди шундай ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилгандан кейин содир етилган бўлса,икки юз бараваридан 300 бараваригача миқдорда жарима солиш ёки муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ва 3 йилгача муддатга ёки 300 соатдан 360 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки уч йилгача озодликдан маҳрум қилишга сабаб бўлади.
Ўша ҳаракатлар: а) катта зарар етказганда; б) бир гуруҳ шахслар томонидан олдиндан тил бириктириб, уч юз бараваридан беш юз бараваригача миқдорда жарима ёки 3 йилдан 5 йилгача озодликни чеклаш ёки бир йилдан уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Ўша ҳаракатлар: а) ўта кўп миқдорда зарар етказиш билан; б) уюшган гуруҳ манфаатларини кўзлаб содир этилган бўлса, – 500 бараваридан 600 бараваригача жарима ёки 1 йилдан 3 йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиб, 5 йилдан 7 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
Етказилган моддий зарар қопланган тақдирда озодликни чеклаш ва озодликдан маҳрум қилиш тарзидаги жазо қўлланилмайди.