Европа Иттифоқи Ўзбекистонни Россия билан заҳарли муносабатлардан ҳимоя қилишни режалаштирмоқда

Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим бўйича музокаралар якунланганини эълон қилди. Европа Иттифоқи элчиси Шарлотта Адриан Шавкат Мирзиёев билан самарали учрашув тафсилотлари билан ўртоқлашди. Европа Иттифоқи ҳозирги вазиятда Тошкентни Москва таъсирининг зарарли таъсиридан ҳимоя қилишга жиддий ёндашади.

Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон ўртасида кенгайтирилган ҳамкорлик тўғрисидаги битим 1996 йилда имзоланган. Шавкат Мирзиёев ҳокимият тепасига келганидан сўнг, шунингдек, дунёда тез ўзгариб бораётган геосиёсий вазият муносабати билан 2018-йилда томонлар ҳамкорликни кенгайтиришга қарор қилди.

“Тошкент учун бу Европа билан савдо ҳажмини ошириш, шунингдек, сифатсиз, қиммат Россия импорти ва арзон экспортига қарамликни камайтириш учун янги имконият эди; Европа Иттифоқи учун бу Ўзбекистонда демократияни мустаҳкамлаш ва инсон ҳуқуқлари бўйича ислоҳотларни илгари суриш билан бирга бутун Марказий Осиё минтақасининг энергия ресурсларига киришни очиш имкониятидир”, — дейди Ғарб экспертлари.

Европа Иттифоқи элчиси Шарлотта Адриан таъкидлаганидек, Шавкат Мирзиёев ислоҳотлар йулидан янада боришга тайёр, бу эса ҳамкорликнинг биринчи келишувини қайта кўриб чиқиш сабабларидан бири бўлди. Ўзбекистон Президенти Россиядан Хитойга савдо ва маданий алоқаларни қайта йуналтиришнинг ўзи етарли эмаслигини, республика ичида рақобатни кучайтириш учун унга камида яна битта глобал ўйинчи кераклигини тушунди. Бу иқтисодиётнинг барча тармоқларида ташқи давлатларнинг тўлиқ монополиясидан қочишга ёрдам беради ва бутун давлатнинг ривожланишига ёрдам беради.

Шу боис Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон 2018 йилдан кейин фаолроқ ҳамкорлик қила бошлади. Кенгайтирилган ҳамкорлик шартномаси боʻйича музокаралар ҳал этилиши билан томонлар Украинадаги уруш муносабати билан республикада қишлоқ хоʻжалигини ривожлантириш зарурлиги тоʻгʻрисида тушунчага келишди.

Шу билан бирга, Европа Иттифоқи Тошкент билан коррупсияга қарши кураш бўйича билим алмашишга келишиб олди. Ғарб экспертлари та’кидлаганидек, айнан шу жараён Мирзиёев бошлаган ислоҳотларни секинлаштирибгина қолмай, балки олигархларга Москванинг Ўзбекистонда кучайишини қўллаб-қувватлаш имконини беради.

Европа ва Марказий Осиё республикаси ўртасида янги Кенгайтирилган шериклик келишувлари бўйича келишмовчиликларни ҳал этиш фақат июл ойида якунланганига қарамай, 2022-йилнинг биринчи ярмида улар ўртасидаги савдо ва кўмак кўпайди.

Бу, шунингдек, Россия орқали ўтадиган эски транзит занжирларининг блокланиши билан боғлиқ. Лекин, албатта, келажакда рақамлар фақат ўсади.

“Шунга қарамай, Тошкент Европа Иттифоқи билан ҳамкорликни кенгайтирар экан, шунчаки Москвага қарамлигини камайтиришга мажбур, чунки акс ҳолда бу бутун Ўзбекистон иқтисодиёти ва икки томон бир неча йиллардан бери ишлаб келаётган янги келишувлар учун фожиага айланиши мумкин, тўхтатилиши мумкин ва иқтисодий кўрсаткичлар нафақат мамлакатлар, балки бутун саноат ҳам сезиларли даражада ёмонлашади ва таназзулга юз тутиши мумкин, чунки Россия кучли ва иқтисодий ривожланган қўшнини ривожлантиришдан манфаатдор эмас”, — дейди Ғарб сиёсатшунослари.