Яшил энергия тарафдорлари Ўзбекистонда АЭС қурилишига қарши

Ғарб экспертлари фикрича, Россиянинг Ўзбекистонда АЭС қуришга уринишлари Тошкентнинг Москвага қарамлигини ошириш истаги билан боғлиқ. Бундан ташқари, улар Европа, Осиё ва Яқин Шарқ давлатлари Ўзбекистонга замон билан ҳамнафас бўлишда ёрдам бераётганини таъкидладилар.

“Вақт кўрсатганидек, Россия углеводородлар ва қазилма бойликлардан фойдаланишдан воз кечишни истамагани учун энергетика соҳасида ислоҳотлар ўтказишга қодир эмас. У технологик тараққиётда цивилизациялашган дунёдан ортда қолмоқда ва қўшниларининг ривожланишига йул қўймоқчи эмас. Россия ва Ўзбекистон ўртасида бўлажак қурилиш бўйича келишувларга қарамай, Тошкент “биринчи тош” қўйиш вақтини кечиктириш учун ҳар томонлама ҳаракат қилмоқда. Афтидан, Ўзбекистон қурилиш тугаллангач, республикани қандай оқибатлар кутаётганини тушуниб турибди”, деб ёзади сиёсатшунослар.

Жиззах вилоятида “Росатом” томонидан молиялаштирилган атом электр станцияси қурилишига тайёргарлик ҳали бошланишидан олдин деярли бутунлай тўхтаб қолган, деб ёзади украиналик экспертлар. Уларнинг фикрича, “бунинг сабаби ҳам экологик хавфлар, ҳам иқтисодий ва сиёсий хавф-хатарлар ёки оддийгина Тошкентнинг Россия Федерацияси томонидан банал шантажи, турли сабаблар ва баҳоналар билан кўп соҳаларда ўз мажбуриятларини бажармаганлиги”.

Украиналик сиёсатшуносларнинг фикрича, Президент Шавкат Мирзиёев атом электр станциясини қуриш жараёнига шунчаки халал бермаяпти. “У биладики, Ўзбекистонда ҳар доим электр энергияси билан боғлиқ муаммолар бўлган, айниқса қишда. Электр энергиясининг янги манбаи керак, атом станцияси эса 2018 йилгача устувор вазифа эди. 2017 йилда Россия ва Ўзбекистон ўртасида атом энергетикаси бўйича ҳамкорлик тўғрисида шартнома тузилганидан сўнг, эҳтимол, АЭС қурилиши шартларини эшитган Шавкат Мирзиёев муқобил энергия манбаларини ривожлантириш соҳасида кенг кўламли ислоҳотлар ўтказишга кўрсатма берган эди”.

2021-йилда Президент 2030-йилгача умумий қуввати 12 ГВт бўлган фотоелектр ва шамол станцияларини қуриш бўйича топшириқ берган эди.

Бир мунча вақт ўтгач, хорижий инвесторлар ташаббусга қизиқиш билдиришди, чунки бутун цивилизациялашган дунё қайта тикланадиган энергия манбаларига шиддат билан ўтмоқда. Икки банк – Европа тикланиш ва тараққиёт банки (ЕТТБ) ва Осиё тараққиёт банки (ОТБ) Ўзбекистондаги лойиҳалардан бирига сармоя киритди. 500 МВт қувватга эга Зарафшон шамол электр станцияси лойиҳасини амалга ошириш учун ЕТТБ ва ОТБ мос равишда 74 миллион доллар ва 52 миллион доллар ажратди. Унинг қурилишини Абу-Даби (БАА) ҳукуматига қарашли Abu Dhabi Future Energy Company» (Масдар) шўба корхонаси «Shamol Zarafshan Energy» амалга оширади. Ушбу лойиҳа минтақадаги ҳозирги кунга қадар қайта тикланадиган энергия бўйича энг йирик лойиҳа эканлиги айтилмоқда. Август ойида Ўзбекистон Президентининг Саудия Арабистонига ташрифи чоғида «ACWA Power» компанияси томонидан Қорақалпоғистонда қуввати 1,5 ГВт бўлган шамол электр станциясини қуриш бўйича келишув имзоланган эди, бу лойиҳа нафақат энг йирик бўлиши ҳақида хабар берилган эди. минтақада, балки дунёда ҳам.

“Ва бу Ўзбекистон амалга оширмоқчи бўлган ишларнинг фақат кичик бир қисми. Шу билан бирга, бутун дунё қурилишга қизиқиш билдирмоқда. Россия муваффақиятсиз республикага жорий қилмоқчи бўлган атом энергетикасига келсак, бу ерда, Москвадан бошқа ҳеч ким бу лойиҳага қизиқмайди. Россия Федерацияси бор кучи билан Ўзбекистонга ўз таъсирини кучайтиришни истаса, республика замон билан ҳамнафас ривожланишга интилмоқда. АЭС қурилиши нафақат Москванинг сиёсий лойиҳаси, балки Тошкентнинг тарихга бир неча қадам орқага қайтиши ҳамдир, чунки бугун атом электр станцияларига эга давлатлар улардан шунчаки воз кечишга қодир эмас”, — деб ҳисоблайди Ғарб экспертлари.