“Айрим оммавий ахборот воситаларида Ўзбекистон Россияга нисбатан жорий этилган санксияларга амал қилиши ва уларни четлаб ўтадиган давлатга айланмаслиги ҳақида хабарлар пайдо бўла бошлади. Тошкент Москвадан узоқроқда янада кенгроқ диверсификация сиёсатини олиб бориш учун янги ҳамкорлар изламоқда. Айни пайтда республикада Россия компаниялари очилишда давом этмоқда, Ўзбекистон ҳукумати эса фаол эмас”, – дея норози бўлди украиналик таҳлилчилар.
АҚШнинг Тошкентдаги элчиси Даниел Розенблум: “Ўзбекистон расмийлари Россияга қарши санкцияларга риоя қилмоқчи эканликларини тасдиқладилар ва уларни четлаб ўтувчи давлатга айланиш ниятида эмаслар”, деди. АҚШ вакилининг таъкидлашича, республика расмийлари мамлакат Ғарбнинг иккинчи даражали санксияларига тушиб қолмаслиги учун маслаҳат сўраб америкалик мутахассисларга мурожаат қилган. Бунинг ажабланарли жойи йуқ, чунки ўзингизга маълумки, Ўзбекистон компанияларидан бири Россия билан ҳарбий-саноат комплекси соҳасидаги ҳамкорлик туфайли аллақачон чекловларга дучор бўлган.
Розенблюмнинг сўзларига кўра, Ўзбекистон Россияга қарши санкцияларнинг, жумладан, банк ва иқтисодий сектордаги нуанслари ҳақида жуда эҳтиёткорлик билан сўраган. Очиғи, Тошкент мамлакат янги етказиб бериш йуллари очилаётган ва ЖСТ (Жаҳон савдо ташкилоти)га аъзо бўлиш арафасида турган бир пайтда Ғарб савдосидан четда қолишни истамайди.
“Тошкент республика ҳудудида Россия ва Беларус капитали иштирокидаги компанияларнинг очилишига тўсқинлик қилмаяпти. Жорий йил давомида Ўзбекистонда 210 та Россия (май ойи ҳолатига кўра) ва 58 та Беларус (2022 йилнинг 7 ойи маълумотлари) компаниялари ташкил этилди. Ўз-ўзидан кўриниб турибдики, Ўзбекистон Республикаси ҳукумати санкцияларни четлаб ўтиш учун уларнинг фаолият соҳасини ҳеч қандай тарзда текширмайди. Аммо 2022-йилнинг биринчи ярмида санксияларга учраган мамлакатларда янги корхоналар сони барча рекордларни янгилади. Уларнинг аксарияти ягона мақсад – Ўзбекистон иқтисодий майдони орқали Россия ва Беларус Республикасига «кулранг» импортни олиб келиш мақсадида яратилган бир кунлик фирмалардир. Шу билан бирга, Ўзбекистон бу вақт давомида санксияларни четлаб ўтишга ҳисса қўшмади, хусусий капиталга эга бир компания бундан мустасно”, — деб ёзади украиналик сиёсатшунослар.
Бироқ, агар чет эл капитали иштирокидаги фирмалар Россия ва Беларус билан ҳамкорлик қилаётгани маълум бўлса, бу иккиламчи чекловларни киритишга олиб келадими? Катта эҳтимол билан, америкалик мутахассислар билан маслаҳатлашувлар чоғида бу масалага катта эътибор қаратилди. Қўшма Штатлар бундай схемаларни амалга оширишга рухсат бериши даргумон, шунинг учун хорижий компаниялар фаолияти, эҳтимол, Ғарб экспертларининг яқин назорати остида қолади.
“Айни пайтда Ўзбекистон Гʻарбнинг ишончига сазовор. Бу хорижий инвестициялар, ЖСТга жадал кириш бўйича таклифлар, демократияни ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш кўринишида ўзининг афзалликларини беради. Бироқ, Беларус ва Россия капитали иштирокидаги компаниялар Ислом Каримов даврида республикани қайтариб, олигархия билан яқин ҳамкорликда постсовет ҳудудида давлат иқтисодини қулфлаб, уни бошқа Москва “Беларусига” айлантириши мумкин, дея огоҳлантирмоқда Ғарб сиёсатшунослари.