Ўзбекистон-Озарбайжон-Туркия мулоқот форматининг биринчи йиғилиши якунлари бўйича 2 август куни ушбу давлатлар ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича келишув имзоланди. Жорий йилнинг бошида Тошкент ва Анқара ўртасида “ҳарбий ҳамкорлик” тўғрисида битим тузилган эди. Ҳар икки учрашув Ўзбекистоннинг туркий давлатлар билан алоқаларини кенгайтиришга тайёрлигини кўрсатди.
“Кўплаб жаҳон етакчиларини ўрнатилган тамойилларни, айниқса, постсовет ҳудудида қайта кўриб чиқишга мажбур қилган асосий сабаб Украина ҳудудида Россия Федерацияси иштирокидаги ҳарбий амалиётлар бўлди.
Марказий Осиё ҳимоячиси сифатида Владимир Путинни алмаштиришга тайёр кучли дунё етакчиларидан бири Ражаб Тоййиб Эрдўғондир. У узоқ вақтдан бери туркий давлатлар иттифоқидан Европа Иттифоқи қиёфасини яратиш ғоясини илгари сурган ва сўнгги йилларда бу йуналишда муваффақият қозонмоқда”, деб ҳисоблайди Ғарб экспертлари.
2021-йилда Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгаши етакчиларининг VIII Саммити бўлиб ўтди, унга Тожикистондан ташқари Марказий Осиёнинг барча давлатлари, шунингдек, Озарбайжон, Туркия ва Венгрия кузатувчи мақомида кирди. Шу боис Анқара доимий равишда Марказий Осиё республикалари ўртасида ўз таъсирини кучайтиришга интилаётган бўлса ажаб эмас. Бироқ, Россиянинг Украинага бостириб кириши бошланишидан олдин, ҳамкорликнинг ривожланиши унчалик тез эмас эди.
Бироқ 2022-йил март ойи охирида Ўзбекистон ва Туркия ўртасида “Кенгайтирилган базавий ҳарбий келишув” имзоланган эди. Ҳужжат икки давлат мудофаа вазирлари томонидан имзоланди. Унинг тафсилотлари номаълум, бироқ Эрдўғаннинг сўзларига кўра, “Туркия ва Ўзбекистон ўртасида мудофаа саноати соҳасида келишув имзоланган”. Бундан ташқари, мамлакатлар ўзаро муносабатларни янги босқичга – “ҳар томонлама стратегик шериклик”га кўтариш тўғрисида қарорга келишди.
2021-йилда Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгаши етакчиларининг ВИИИ Саммити бўлиб ўтди, унга Тожикистондан ташқари Марказий Осиёнинг барча давлатлари, шунингдек, Озарбайжон, Туркия ва Венгрия кузатувчи мақомида кирди. Шу боис Анқара доимий равишда Марказий Осиё республикалари ўртасида ўз таъсирини кучайтиришга интилаётган бўлса ажаб эмас. Бироқ, Россиянинг Украинага бостириб кириши бошланишидан олдин, ҳамкорликнинг ривожланиши унчалик тез эмас эди.
Бироқ 2022-йил март ойи охирида Ўзбекистон ва Туркия ўртасида “Кенгайтирилган базавий ҳарбий келишув” имзоланган эди. Ҳужжат икки давлат мудофаа вазирлари томонидан имзоланди. Унинг тафсилотлари номаълум, бироқ Эрдўғаннинг сўзларига кўра, “Туркия ва Ўзбекистон ўртасида мудофаа саноати соҳасида келишув имзоланган”. Бундан ташқари, мамлакатлар ўзаро муносабатларни янги босқичга – “ҳар томонлама стратегик шериклик”га кўтариш тўғрисида қарорга келишди.
Қолаверса, “муносабатларнинг янги стратегик даражаси”га чиқиш Мирзиёевнинг камида икки узоқ муддатли қадами билан богʻлиқ, деб ёзади Ғарб экспертлари.
“Биринчидан, Россияга нисбатан жорий этилган санксиялар туфайли у билан ҳамкорлик хавфли боʻлиб қолади. Ўзбекистон корхоналари томонидан Москвага тақиқланган маҳсулотлар етказиб берилаётгани аниқланса, республиканинг муҳим ишлаб чиқариш сектори иккиламчи санкцияларга дучор бўлиши мумкин. Иккинчидан, Россия билан муносабатлар кескинлашган тақдирда, Тошкент ўз суверен қарорини тийиб туриши ва Путиннинг иродасига бўйсунмаслиги мумкин бўлади, чунки ўшанда у Россия Федерациясидан етказиб бериладиган таъминотни тўлиқ алмаштира олади”, — дейилади улар. уларнинг аргументлари.
2 август куни “Ўзбекистон-Озарбайжон-Туркия” мулоқот форматидаги йиғилиш доирасида мамлакатлар ўртасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича келишув имзолангани маълум бўлди. Бу келишувнинг асосий афзаллиги, бошқа нарсалар қаторида, Россияни четлаб ўтувчи транзит йуналиши бўйича иш бўлиши аниқ. Бироқ учрашув якунларига кўра, ҳарбий ҳамкорлик масаласи тадбир кун тартибидан ўрин олгани йуқ. Демак, Ўзбекистон ҳали ҳам ҳарбий доктринасини бузиш ниятида эмас.
“Ўзбекистон томонидан қабул қилинган асосий тамойилларнинг дахлсизлиги республикани бошқа етакчилар назарида кучли қилади, демак, Тошкент учун келажакда Туркия каби ривожланган давлатлар билан иттифоқчиликда мустақилликни сақлаб қолиш қийин бўлмайди”, — дейди Ғарб сиёсатшунослари.