1 февраль куни Тошкентда Ўзбекистон Республикасида атроф-муҳит ҳолати тўғрисида Миллий ҳисобот методологиясини ишлаб чиқиш бўйича кириш ўқув семинари бўлиб ўтди.
Семинар Ўзбекистон табиий ресурслар вазирлиги томонидан Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Европа учун иқтисодий комиссияси, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг атроф-муҳитни муҳофаза қилиш дастури (ЮНЕП) ва Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (FAO) кўмагида ташкил этилди.Семинар Ўзбекистон Республикаси табиий ресурслар вазирининг ўринбосари Жусипбек Казбеков ва БМТнинг Ўзбекистондаги доимий координатори Консуэло Видаль-Брюс иштирокида ўтказилди.
«Ўзбекистонда жаҳон иқтисодиёти ва сиёсатининг» яшил ўзгариши » шароитида экологик сиёсатнинг устувор йўналишларини аниқлаш, табиий муҳит ҳолатини баҳолаш, унга салбий таъсир кўрсатиш сабабларини ўз вақтида аниқлаш ва бартараф этиш чоралари кўрилмоқда. Ушбу йўналишдаги ишларни янада самарали ташкил этиш учун замонавий ва ишончли маълумотлар базасига эга бўлиш керак»,—деди Жусипбек Казбеков.
Семинар Ўзбекистон Республикаси табиий ресурслар вазирининг ўринбосари ва БМТнинг Ўзбекистондаги доимий координатори иштирокида ўтказилди.
«Атроф—муҳит ҳолати тўғрисидаги Миллий ҳисобот экологик вазиятни баҳолаш ва ўзгаришларга олиб келадиган сабаб-оқибат муносабатларини таҳлил қилишни ўз ичига олган таҳлилий ҳужжатдир», деди UNECE минтақавий маслаҳатчиси Сарангу Раднаарагча.
Кейин у тадбирнинг мақсад ва вазифалари ҳақида гапириб, ҳисобот методологияси атроф-муҳитнинг ҳолати ва муҳофазаси бўйича давлат ҳисоботларини тайёрлаш бўйича UNECE кўрсатмаларига асосланишини таъкидлади. Шунингдек, у 2019 йилда атроф-муҳит ҳолати тўғрисида Миллий ҳисоботни ишлаб чиқиш учун қимматли асос бўлиб хизмат қиладиган UNECE ва УНЕП кўмагида экологик кўрсаткичларни кўриб чиқиш ўтказилганлигини таъкидлади.
Семинарнинг очилишида таъкидланганидек, атроф-муҳит ҳолати тўғрисидаги Миллий ҳисобот атроф-муҳит кўрсаткичлари асосида атроф-муҳит ҳолати ва унинг ўзгариш тенденцияларини баҳолаш имконини берувчи асосий ахборот маҳсулотидир.
Бу ҳисоботдан экологик ва ижтимоий-иқтисодий сиёсатни, меъёрий-ҳуқуқий базани, табиатдан фойдаланиш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилишни давлат томонидан тартибга солиш механизмларини такомиллаштириш, экологик қонунчиликка риоя этилишини назорат қилиш, мақсадли экологик дастурларни, экологик хавфсизликни таъминлашда, барқарор ривожланиш асоси сифатида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш бўйича кўрилаётган чора-тадбирлар самарадорлигини баҳолаш, илмий-техник ишланмаларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш бўйича экологик аҳамиятга эга қарорларни қабул қилиш учун ахборот асоси сифатида фойдаланиш имконини беради.
Бугунги кунга келиб, Миллий экологик ҳисоботларни тайёрлашнинг умумий қабул қилинган методологияси Driver-Pressure-State-Impact-Response (DPSIR) — ҳаракатлантирувчи кучлар-юклар-ҳолат-таъсир-жавоб схемаси.
Мазкур ўқув-семинарда Ўзбекистон Республикасининг турли вазирлик ва идораларидан 30 дан ортиқ мутахассислар иштирок этди. Улар барқарор ривожланиш институтининг халқаро эксперти Ливия Бизикова (Канада) томонидан тақдим этилган DPSIR схемаси билан танишдилар. У аниқ мисоллардан фойдаланиб, ушбу схеманинг интеграциялашган тармоқлараро сиёсатни шакллантириш учун афзалликларини батафсил намойиш этди, шунингдек, DPSIR матрицаси устида интерактив иш олиб борди.
Ушбу схема жамият ва атроф-муҳит ўртасидаги ўзаро таъсирни тавсифлаш учун сабаб схемаси сифатида ишлатилади. Бу атроф-муҳитга таъсир қиладиган антропоген ва табиий тўғридан-тўғри босимни, шунингдек, юқори даражада жойлашган ва инсон ривожланишидан келиб чиқадиган ушбу таъсирнинг ҳаракатлантирувчи кучларини тушунишга ёрдам беради. Ушбу таҳлил туфайли атроф-муҳит ҳолатидаги ўзгаришлар инсон фаровонлигига таъсир қилиши мумкин бўлган баъзи экотизим хизматларига қандай таъсир қилишини кўриш мумкин. Ушбу муаммоларни ҳал қилиш бўйича қабул қилинган жавоб чоралари самарадорлигини баҳолаш учун ҳар томонлама баҳолаш зарарни камайтириш ва атроф-муҳитни тиклаш ва одамларни мавжуд экологик оқибатларга мослаштиришга қаратилган сиёсатни таҳлил қилади.
Фото: семинар Ўзбекистон Республикаси табиий ресурслар вазирининг ўринбосари ва БМТнинг Ўзбекистондаги доимий координатори иштирокида бўлиб ўтди.
«Биологик хилма-хиллик нафақат атроф-муҳитни муҳофаза қилишга ҳисса қўшади, балки қишлоқ аҳолисининг озиқ-овқат хавфсизлиги, овқатланиш ва барқарор даромадларини таъминлашга ёрдам беради. Соғлом овқатланиш учун бизга соғлом муҳит керак. Биохилма-хиллик ва озиқ-овқат хавфсизлиги ўртасидаги муносабатлар катта аҳамиятга эга. Таъкидлаш жоизки, FAO биохилма-хиллик билан боғлиқ барқарор ривожланиш мақсадлари учун жавобгардир ва ўз аъзоларига ушбу мақсадларга эришишда, шу жумладан маълумотлар тўплаш, мониторинг қилиш ва ҳисобот бериш имкониятларини оширишда ёрдам беради», — деди FAOнинг Ўзбекистондаги вакили ўринбосари Шерзод Умаров.
Словакия атроф-муҳитни муҳофаза қилиш агентлиги вакиллари Дорота Ҳерикова, Зузана Лесковска ва Қозоғистон Республикаси экология ва табиий ресурслар вазирлиги вакиллари Олтин Балабаева, Ирина Колчина ривожланаётган мамлакатларда халқаро тажриба ва амалиёт билан ўртоқлашдилар.
Ўзбекистон экспертлари-табиий ресурслар вазирлиги, Иқтисодиёт ва Молия вазирлиги, қишлоқ хўжалиги вазирлиги, сув хўжалиги вазирлиги ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги мутахассислари атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги мавжуд вазият ва тенденцияларни тақдим этдилар.
Иштирокчиларнинг асосий ҳаракатлантирувчи кучларни ва атроф-муҳитнинг ўзига хос таркибий қисмларига юкни, шунингдек, мумкин бўлган жавобларни муҳокама қилиш ва аниқлаш бўйича гуруҳ иши кўринишидаги фаоллигини таъкидлаш керак.
Бундан ташқари, атроф-муҳит ҳолати тўғрисидаги янги миллий ҳисобот ва келажакдаги мунтазам ҳисоботлар миллий ривожланишни режалаштириш учун ҳам, стратегиялар учун ҳам, шу жумладан Ўзбекистоннинг ривожланиш бўйича шериклари ва БМТнинг Ўзбекистондаги тизими томонидан ишлаб чиқилган стратегиялар йиллик умумий мамлакат баҳолари ва БМТ тизимига интеграция орқали Барқарор ривожланиш соҳасидаги ҳамкорлик асослари учун ҳам маълумот бериши кутилмоқда», — деди Юнепнинг Марказий Осиё бўйича ваколатхонаси раҳбари Аидаи Курманова.