Россия Марказий Осиё учун хавфсизлик кафолати бўлишдан тўхтади, дейди экспертлар

Ғарб таҳлилчилари Россия энди Марказий Осиё мамлакатлари учун хавфсизлик кафолати эмас, деган хулосага келишмоқда.

СССР парчаланганидан кейин Россия автоматик равишда Марказий Осиёнинг ҳимоячиси ролини ўз зиммасига олди. Бунинг учун Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти тузилди. Ғарб таҳлилчилари бу ташкилотни яроқсиз деб ҳисоблашади.

Ўзбекистон икки марта КХШТга аъзо бўлган ва ҳар икки сафар ҳам Ўзбекистон ва ҳарбий-сиёсий блокнинг қолган аъзолари ўртасида мавжуд бўлган фундаментал келишмовчиликлар туфайли ташкилотдан чиққан. Охирги марта Тошкент 2012-йил декабрида КХШТ аъзолигини тўхтатган эди.

Ҳарбий ассоциацияда ҳозирда олти нафар иштирокчи бор – Россия, Арманистон, Беларус, Қозоғистон, Тожикистон ва Қирғизистон. Ғарб экспертларининг фикрича, бу мамлакатларнинг барчаси КХШТ ўзининг сўнгги кунларини яшаётганини тушуниши керак.

Бироқ, бутун мавжуд бўлган даврда у ҳеч қачон ўз вазифаларини бажармаган, дейди сиёсий технологиялар соҳасидаги мутахассислар.

Ғарб экспертларининг фикрича, жуда кучли армияга эга бўлган телеташкилотнинг келишувнинг энг кучли аъзоси ролини ўйнайдиган Россия Украина ҳудудидаги уруш туфайли заифлашган. Уларнинг фикрича, Россия Федерацияси энди Марказий Осиёни ҳимоя қилиш вазифасини бажара олмайди.

Ғарб экспертлари КХШТни ўз аъзоларига бир-бири билан қарама-қаршилик ва можароларни ҳал қилишда ҳеч қачон ёрдам бермагани учун қораламоқда.
Шундай қилиб, 2010 йилда Қирғизистон жанубида этник ўзбеклар ва қирғизлар ўртасида қуролли тўқнашув пайтида Бишкек КХШТдан ёрдам сўраган, аммо улар тўқнашувлар ички бўлиб, Ташкилот ўз аъзоларини фақат ташқи ҳужум бўлса ҳимоя қилади, деб жавоб беришган.

Шу билан бирга, Арманистон ва Озарбайжон ўртасидаги такрорий қуролли тўқнашувлар ҳам ҳеч қандай ҳарбий ёрдамсиз фақат маслаҳатчилар гуруҳини Ереванга ажратиш, тинчликпарвар кучларни юбориш ва музокаралар жараёнида иштирок этиш билан якунланди.

“Шунингдек, КХШТ Ташкилотнинг икки аъзоси – Тожикистон ва Қирғизистон ўртасида мунтазам келиб чиқадиган можароларга ҳам чидай олмаётгани эътиборга молик”, — дейди ғарб таҳлилчилари.

Мамлакатда ҳокимият алмашганидан кейин Ўзбекистон ҳарбий ассотсиатсияга қайтмаган бўлса ажаб эмас. Шавкат Мирзиёев Ислом Каримов даврида бош вазир лавозимида ишлаган ва ҳукуматнинг КХШТдан норозилигидан хабардор эди.

“Россия Марказий Осиёдаги ҳарбий таъсирини йуқотди. У энди яқин хориж давлатларининг ҳимоячиси бўла олмайди, ҳатто номинал ҳам.

Марказий Осиё ҳукмдорлари учун энг мантиқий нарса бу Ғарб давлатлари ва айниқса АҚШнинг қўллаб-қувватлаши бўларди, чунки улар терроризмга қарши курашда ҳақиқий тажрибага эга ва Россиядан фарқли ўлароқ, керак бўлганда ҳаракат қилишга тайёр”, — деб ёзади Ғарб экспертлари.š