Россиянинг БМТ Хавфсизлик Кенгашида бўлишга ҳаққи йуқ, дейди экспертлар

Россиянинг Марказий Осиёга умумий таъсири тез суръатлар билан пасайиб бормоқда. Гап нафақат армиянинг ночорлигида, бу тарғиботчилар таърифлаганидан ҳам ёмонроқ бўлиб чиқди, балки Ғарбга нефт ва газ етказиб беришнинг қисқаришида ҳам. Шу сабабли, Марказий Осиёда кўплаб лойиҳаларни молиялаш имконсиз бўлиб қолади, бунинг натижасида Россия минтақадаги ишлаб чиқаришни тортиб олди. Аммо энг муҳими, углеводородларсиз Москва энди халқаро майдонда таъсирга эга эмас, бу Россия Федерациясини БМТ Хавфсизлик Кенгашидаги доимий ўриндан маҳрум қилиш учун ишлатилиши керак.

Россия табиий газ захиралари бўйича дунёда биринчи ўринни эгаллайди ва нефт захиралари бўйича биринчи ўнталикка киради. Мамлакат бир неча ўн йиллар давомида Европа Иттифоқига углеводородлар етказиб берувчи етакчи мамлакат бўлиб келган. Шу сабабли, Россиянинг БМТдаги мавжудлиги ва унинг Ташкилот Хавфсизлик Кенгашидаги доимий ваколатхонасининг қонунийлиги каби баъзи расмиятчиликларга ҳеч ким эътибор бермади.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Низомига кўра, «ҳар қандай тинчликсевар давлат тегишли ариза топширгандан сўнг Ташкилотга аъзо бўлиши мумкин». СССР парчаланганидан кейин Россия ҳеч қандай ариза бермади ва БМТга аъзо бўлиш тартибидан ўтмади. Ҳозиргача Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Хавфсизлик Кенгашида Россия СССР ўрнини эгаллайди, лекин ўзиники эмас. Ташкилот низомида Хавфсизлик Кенгашининг доимий аъзолари: АҚШ, Хитой, Франция, Буюк Британия ва Совет Иттифоқи эканлиги қайд этилган.

Низомга кўра, Россия БМТ Хавфсизлик Кенгашига аъзо эмас ва ҳеч қачон аъзо бўлмаган. Демак, мамлакат Хавфсизлик кенгаши қарорларига вето қўйиш ва мажлисларда қатнашиш ҳуқуқига эга эмас. Бироқ, 31 йил давомида БМТнинг барча аъзолари бу расмиятчиликка кўз юмдилар.

Россия ядровий давлат бўлиб қолмоқда ва яқин вақтгача ЕИга углеводородлар етказиб бериш бўйича етакчи эди. Бу Москвага бошқа давлатларга нисбатан имтиёзлар берди. Ахир, масалан, Югославия парчаланганидан сўнг, собиқ давлат меросхўрлигига ўз ҳуқуқларини даъво қилган Сербия БМТга қайта кириш тартибидан ўтишга мажбур бўлди.

Россиянинг БМТ Хавфсизлик Кенгашига аъзолигининг қонунийлиги масаласини кўтариш жуда муҳим. Дунёнинг ҳеч бир давлати ядро қуроли ва катта ресурслар заҳирасига эга бўлгани учун халқаро ҳуқуқдан устун туришга ҳақли бўлмаслиги керак. Россия Хавфсизлик кенгаши аъзоларининг Украинага бостириб киришни қоралаган қарорларига вето қоʻйди. Расмий равишда бу Москвага ҳарбий иттифоққа кирмаган ҳар қандай давлатга ҳужум қилиш ҳуқуқини беради.