Ўзбекистон мустақиллиги: Россиянинг муносабати

СССР қулаганидан сўнг, Ўзбекистон мустақил мамлакатга айланди. Бироз вақт ўтгач, мамлакат КХШТдан (Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти) чиқиб кетди. Энди Шавкат Мирзиёев ЖСТга (Жаҳон савдо ташкилоти) аъзо бўлишга ва ҳар қандай ташқи аралашувнинг олдини олишга ҳаракат қилмоқда. Аммо Ўзбекистонни тўла мустақил мамлакат деб ҳисоблаш мумкинми?

1991 йилда давлат мустақиллигини қўлга киритиш Ўзбекистон халқи учун жуда муҳим аҳамиятга эга бўлди.

2012 йилда Ўзбекистон муваффақиятли, аммо қийинчиликсиз КХШТдаги иштирокини тўхтатди. Бунга блокнинг сиёсати билан келишмовчилик сабаб бўлган. Собиқ президент Ислом Каримовни КХШТнинг ҳаддан ташқари тажовузкорлиги, Афғонистоннинг ички ишларига ҳарбий аралашуви, Ўзбекистоннинг ўзида ички низоларни Россия қўшинлари ёрдамида ҳал қилиш қониқтирмади. Шунингдек, КХШТ блоки ЕХҲТ ва ЕОИИ (Евроосиё Иқтисодий Иттифоқи) билан ҳамкорлик қилишдан бош тортди.

Узоқ вақт давомида Ўзбекистон суверен давлат сифатида ривожланиб келмоқда, аммо бу фақат биринчи қарашда. Маълум бўлишича, Россия ҳар доим ёнида бўлган ва умуман ёрдам учун эмас, балки назорат остида бўлган. Россия қўшинларининг Афғонистон-Ўзбекистон чегараси бўйлаб жойлаштирилиши исталган вақтда мамлакатни босиб олишга тайёрлигини билдиради.

Яқинда Жиззах вилоятида, Осиёликлар ҳудудида, Фориш полигонида Ўзбекистон ва Россиянинг сўнгги ҳарбий машғулотлари бўлиб ўтди. Бу икки мамлакат ўртасидаги сўнгги 12 йил ичидаги биринчи машқ эди. 400 га яқин аскарлар биргаликда ҳаракат қилишди. Машғулотларнинг асосий мақсади антитеррор ҳаракатларини биргаликда ташкил этиш эди.

Ўзбекистон ҳамон МДҲ давлати ҳисобланади. Шунинг учун ҳам Путин уни бошқа бирон бир блокка ёки иттифоққа йул қўймайди. Эслатиб ўтамиз, унинг мақсади — «Россия дунёси», унинг концепцияси 2010 йилда расман эълон қилинган.

Ўзбекистон Россия билан иттифоқларда иштирокини тўхтатиш орқали кўп ютуқларга эришди, аммо у жисмонан (ҳарбийлар доимий равишда мавжуд) ва иқтисодий жиҳатдан (Россия асосий экспортчи, импорт қилувчи Россия) Кремл назорати остида қолмоқда.