Ўзбекистон Республикасидаги чиқинди полигонлари санитария ва экологик меъёрларга жавоб бермайди

Видеоселектор йиғилишида чиқиндиларни бошқариш тизимини такомиллаштириш ва мамлакатимиздаги экологик вазият муҳокама қилинди.

Учрашув 2-феврал куни бўлиб ўтди, дея хабар бермоқда давлат раҳбари матбуот хизмати.

Таҳлилларга кўра, деярли барча мамлакатларда аҳоли жон бошига қаттиқ маиший чиқиндилар миқдори йилига 1% га ошиб бормоқда. Бироқ ижтимоий-иқтисодий ўсиш туфайли Ўзбекистонда чиқиндиларнинг тўпланиши йилига 2% га ошиб бормоқда. Чиқиндиларнинг йиллик ҳажми 7 миллион тоннага етди, деб ёзади давлат раҳбари матбуот хизмати.

Шу билан бирга, Қорақалпоғистонда чиқиндиларнинг атиги 10%, Фарғона ва Қашқадарё вилоятларида эса атиги 20 фоизи қайта ишланади. 781 та маҳаллада чиқинди чиқариш масаласи ҳалигача ҳал этилмаган, тиббиёт, таълим муассасалари ва бозорларга 19 минг чиқинди контейнер талаб қилинмоқда.

Шавкат Мирзиёев аҳолининг чиқиндиларни йиғиш хизматлари учун катта дебиторлик қарзи борлигини ҳам таъкидлади.

Қурилиш чиқиндилари учун полигонлар йуқлиги сабабли улар йуллар бўйлаб, далалар четига ёки дарёларга ташланади – 2021-йилда 4000 та шундай ҳолат аниқланган.

Маҳаллалар, массив ва хиёбонларда барг ва дарахт шохларини йиғишнинг аниқ тизими, тиббий чиқиндиларни сақлаш, ташиш ва утилизация қилишнинг ягона тизими йулга қўйилмаган.

Умуман олганда, мамлакатимиз бўйича 197 та чиқиндихонанинг бирортаси ҳам санитария-экологик талабларга жавоб бермайди, 24 полигон тўла. Президент Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси ва вилоятлар ҳокимларига чиқиндихоналарни тартибга солиш, ресурсларини тугатганларини бартараф этиш бўйича топшириқлар берди. Шунингдек, бундай полигонларни ташкил этиш ва ёпиш тартибини белгиловчи қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш зарур.

Маиший чиқиндиларни йиғиш бўйича хизматлар қамровини 95% га ва уларни қайта ишлаш ҳажмини 40% га ошириш мақсадида хориждан олиб келинадиган асбоб-ускуналар, бутловчи буюмлар ва эҳтиёт қисмлар 3 йил муддатга божхона тўловларидан озод қилинади. Саралаш ва қайта ишлаш ускуналарини сотиб олиш учун кредитларнинг қайта молиялаш ставкасидан ошиб кетган қисмини қоплаш учун 5 йилгача муддатга имтиёзли кредитлар ажратилади. Ушбу мақсадлар учун 5 йил мобайнида халқаро молия институтларининг имтиёзли маблағлари ҳисобидан босқичма-босқич 500 миллиард сўм ажратиш кўзда тутилган.

Тадбиркорларни қўллаб-қувватлаш мақсадида қайта ишлаш корхоналарига эга кластерлар учун ер, мол-мулк ва ижтимоий солиқ ставкалари 1% миқдорида белгиланади. Бунинг эвазига кластерлар ўз ҳудудларида қайта ишлаш ставкаларини камида 40% га оширишлари керак.

Бундай корхоналарни вилоят ва шаҳарларда давлат-хусусий шериклик асосида ташкил этиш, ҳудудлар учун 500 дона махсус техника харид қилиш, ижтимоий муассасалар ва бозорларга қўшимча контейнерлар ўрнатиш бўйича кўрсатмалар берилди. Президент органик, қурилиш ва тиббий чиқиндиларни утилизация қилишнинг хавфсиз тизимини яратиш бўйича ҳам кўрсатмалар берди.

Тошкент шаҳридаги “Махсустранс” корхонасини давлат-хусусий шериклик асосида ўзгартириш тўғрисида қарор қабул қилинди. Маиший чиқиндиларни йиғиш учун тўловларни ундиришнинг янги тизими жорий этилади. Уни ривожлантириш учун хорижий тажрибани қўллаш режалаштирилган.