Ўзбекистонда янги Меҳнат кодекси тасдиқланди

Меҳнат кодексига янгиликларнинг қабул қилиниши 42 та ҳужжатнинг, жумладан, Ўзбекистон Республикасининг 1995 йил 21 декабрдаги 161-1-сонли «Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексини тасдиқлаш тўғрисида»ги Қонунининг ўз кучини йўқотишига олиб келди.

34 боб ва 571 моддадан иборат янги Меҳнат кодекси 2023-йил 30-апрельдан кучга киради.

Ҳужжат ходимлар, иш берувчилар ва давлат манфаатларининг мутаносиблигини таъминлаш ҳамда уйғунлаштириш асосида индивидуал меҳнат муносабатлари ва улар билан бевосита боғлиқ бўлган жамоатчилик муносабатларини тартибга солади.

Хусусан, амалдаги қонунчиликка кўра, ишдан бўшатиш нафақаси миқдори ўртача ойлик иш ҳақидан кам бўлиши мумкин бўлмаса, янги кодексга кўра, ишдан бўшатиш нафақаси миқдори иш берувчидаги иш стажига боғлиқ бўлади:

  • 3 йилгача иш стажига эга бўлган ходимлар учун — ўртача ойлик иш ҳақининг 50 фоизидан;
  • 3 йилдан 5 йилгача иш стажига эга бўлган ходимлар учун — ўртача ойлик иш ҳақининг 75 фоизидан;
  • 5 йилдан 10 йилгача иш стажига эга бўлган ходимлар учун — ўртача ойлик иш ҳақининг 100 фоизидан;
  • 10 йилдан 15 йилгача иш стажига эга бўлган ходимлар учун — ўртача ойлик иш ҳақининг 150 фоизидан;
  • 15 йилдан ортиқ иш стажига эга ходимлар учун — ўртача ойлик иш ҳақининг камида 200 фоизи.

Меҳнат шартномасини тузиш, ўзгартириш ва бекор қилиш шартлари ҳам янгиланди. Хусусан, ишга қабул қилишда синов муддати белгиланмайди:

  • ҳомиладор аёл, уч ёшга тўлмаган боласи бўлган аёл ёки уч ёшгача бўлган боласини ёлғиз ўзи тарбиялаётган ота (васий) (илгари бу фақат ҳомиладор аёллар ва уч ёшгача бўлган болалари бор аёллар учун эди);
  • банд бўлган иш ўринларига ишга жойлашиш учун юборилган аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож тоифаларидаги шахслар;
    олий таълим муассасаларининг давлат гранти асосида таҳсил олган ва олий таълим муассасасини тамомлаган кундан
  • эътиборан уч ой мобайнида йўналиш бўйича олган мутахассислиги бўйича ишга жойлашган битирувчилар;
  • умумий ўрта, ўрта махсус, касб-ҳунар таълими ва олий таълим муассасаларининг тегишли таълим ташкилотини тамомлаган кундан эътиборан бир йил (уч йил бўлган) мобайнида биринчи марта ишга кирганларида ўз мутахассислиги бўйича мустақил ишга қабул қилинган битирувчилар;
  • олти ойгача бўлган муддатга меҳнат шартномаси тузилган ходимлар (ўзгаришсиз);

Ўзбекистон Республикасида тасдиқланган Меҳнат кодексига киритилган янгиликлар

  • 18 ёшга тўлмаган шахслар;
  • иш берувчи аввалдан алоҳида асослар бўйича меҳнат шартномасини бекор қилган шахслар, улар ишга қайтган тақдирда;
  • иш берувчи томонидан ишлаб чиқариш ўқитиш шартномаси бўйича ўқитилган талабалар;
    бошқа ходимлар, агар бу жамоавий битимларда, шунингдек жамоа шартномасида ва иш берувчининг маҳаллий ҳужжатларида назарда тутилган бўлса.

Дастлабки синов фақат ходим ишга қабул қилинганда ўрнатилиши мумкин. Ходимни бошқа ишга ўтказиш ва бошқа иш берувчига ишга юборишда дастлабки синовни ўрнатишга йўл қўйилмайди.

Дастлабки синов муддати, аввалгидек, уч ойдан, ташкилотлар раҳбарлари, уларнинг ўринбосарлари, бош бухгалтерлари ва ташкилотларнинг алоҳида бўлинмалари раҳбарлари учун эса олти ойдан ошмаслиги керак, дейилади ҳужжатда.