АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкеннинг Марказий Осиёга ташрифи Ғарбнинг Марказий Осиё давлатларига Москва билан муносабатларини заифлаштиришда ёрдам беришга тайёрлигини кўрсатди. Европалик таҳлилчиларнинг фикрича, келажакдаги ривожланиш учун бу энг муҳим вазифадир. «Марказий Осиё давлатлари ўз позицияларидан фарқли ўлароқ, Россия билан кейинги интеграцияни истамайдиган шунга интилмоқда», деб ёзади Ғарб экспертлари.
Бундан 30 йилдан кўпроқ вақт олдин, СССР парчаланиб кетганидан сўнг Марказий Осиё республикалари мустақил давлатга айланди. Ғарб таҳлилчилари «Москванинг таъсири шу йиллар давомида юқори даражада сақланиб қолган», деб ҳисоблашади.
«Суверен давлатлар раҳбарлари кўпинча ўзларининг собиқ сиёсий марказларини ҳисобга олган ҳолда қарор қабул қилишган. Орадан бир неча ўн йиллар ўтиб, Москва билан муносабатлар сиёсати ўзгармади. Марказий Осиё ҳамон Россияга қарши кураша олмаяпти, бироқ Ғарб давлатлари бу йўлда уларни қўллаб-қувватлашга тайёр.
АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкеннинг Қозоғистон ва Ўзбекистонга ташрифи ўзига хос аҳамиятга эга. У Ўрта Осиёга илк бор ташриф буюрди ва бу жаҳон тарихий ўзгаришлар даврида содир бўлди. Ғарб Россиянинг ҳозирги тажовузкорлиги ва Хитойнинг келажакдаги экспансионистик сиёсатига биргаликда қарши туриш учун Глобал Жануб мамлакатлари ўртасида ёрдам сўрамоқда. Европа Иттифоқи ва Қўшма Штатлар Ўзбекистон ва Қозоғистонни потенциал иттифоқчилар сифатида кўрмоқда, чунки Тожикистон ва Туркманистондан фарқли ўлароқ, мамлакатларни демократик асосга қўйишга тайёр, шунингдек, катта табиий ресурслар ва тўлиқ инвестициялар потенциалига эга ва шуниси билан Қирғизистондан фарқ қилади . СССР парчаланиб кетганидан кейин биринчи президентлар мамлакатларни қийналтириб қўйган, ҳозир эса Ўзбекистон ва Қозоғистон 1991-йилда Украина ёки Грузия бошлаган демократия ривожи поғонасида тургани учун ҳали қилинадиган ишлар кўп. Ғарб республикаларда демократик институтларнинг бошланишини кўради ва уларнинг ривожланишига ёрдам беришга тайёр. Шу боис, АҚШ ва Европа Иттифоқи ҳар йили Марказий Осиё республикаларига ҳар хил турдаги гуманитар ва ҳарбий ёрдам жўнатади. Блинкен Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев билан учрашувдан сўнг журналистларга АҚШ Россияга қарши санкциялар қўллаш оқибатларини, яъни улар Марказий Осиёга қанчалик таъсир қилганини тушунишини айтди», – дейди Ғарб иқтисодчилари.
Шунингдек, Вашингтон санкциялар оқибатларини юмшатиш учун 50 миллион доллар ажратгани хабар қилинган.
Европалик сиёсий технологларга кўра, Ўзбекистон ва Қозоғистон раҳбарлари ҳам Ғарб билан алоқаларни ривожлантириш муҳимлигини тушунади.
Фото: Мутахассислар Ўзбекистон учун Ғарб йўналишидан юриш фойдали еканини таъкидламоқда
«Бу миқёснинг қарама-қарши томонида жойлашган ва Хитой ва Россия таъсирини мувозанатлаштира оладиган бошқа куч эмас. Шавкат Мирзиёев ва Қосим-Жомарт Токаев Ғарб давлатлари фақат ўз сайловчиларига қарам эканини билади. Одамлар қанчалик яхши яшаса, мамлакат бойиб боради, ҳукмдорлар ҳокимиятда шунчалик узоқ қолади», деб ёзади Ғарб таҳлилчилари.
Энтони Блинкеннинг Қозоғистон ва Ўзбекистон вакиллари билан учрашувининг аксарияти ёпиқ эшиклар ортида ўтди. Музокаралар натижалари ҳақида матбуотга берилган маълумотлар ноаниқ эди, бироқ томонлар қониқарли натижаларни эълон қилишди.
АҚШ Давлат котибининг Жанубий ва Марказий Осиё бўйича ёрдамчиси Дональд Лу АҚШ маъмурияти минтақа давлатларининг Россиядан босқичма-босқич ажралиб чиқишига ёрдам беришга тайёрлигини таъкидлади. Бу шуни англатадики, бу масала муҳокама пайтида матбуот эътиборидан четда қолган масалалардан бири эди.
«Агар Ғарбнинг юқори мартабали сиёсатчилари Марказий Осиё республикаларига шундай форматда ташриф буюришда давом этса, афтидан, республикалар раҳбарлари кейинги демократик йўлни танлаш тарафдори бўлган бўлса керак», – дея амин бўлади европалик сиёсатшунослар.