Давоми. Тошкентнинг полигонда тўғри қурилаётган янги турар-жой майдони барча қонун ҳужжатларининг нормаларини бузади.
«Санитария назорати тўғрисида» ва «Мониторинг тўғрисида» қонунларда кимлар нафас олишини ва эр ости сувларининг таркиби нимани ўрганиши кераклиги белгилаб қўйилган. Муаммони ҳал қилиш учун яна бир муҳим ҳужжат ишлаб чиқилган — Вазирлар Маҳкамасининг «Чиқиндиларни бошқариш соҳасида давлат ҳисобини ва назоратини амалга ошириш тартиби тўғрисидаги низом» (№ 295 от 27.10.2014 г.) билан тасдиқланган. Улар чиқиндиларни сертификатлашни, уларнинг экологик сертификатланишини, чиқиндиларни йуқ қилиш жойлари ва чиқиндиларини давлат кадастрини юритишни таъминлайди. Ва шунингдек — қонунни бузганлик учун жавобгарлик.
Қарор қабул қилинганидан олти йил ўтди. Санитар шифокорлар ва эқологлар бу эрда бўлганми? Чиқиндиларни сақлаш жойи давлат кадастрига киритилганми?
Шубҳасиз, ёъқ. Акс ҳолда, шаҳар маъмурияти чиқиндиларни ёъқ қилиш жойини энгил қалби бўлган хорижий инвесторга топширмаган бўлар эди. Шаҳарнинг Бош режаси ёъқ, у ишлаб чиқилмоқда. Унинг ёъқлигида ТашНИПИгенплан бош дизайнерлик институтига мурожаат қилиш керак. Улар бошқалар билмайдиган кўп нарсаларни билишади. Аммо маъмурият жуда тахмин қилмоқда. Ривожланмаган ҳудуд топилди? Инвесторлар, киринглар.
Қарама-қарши экспертиза ва рейтинг
Биз Хитой компаниясининг плакатлари ва келажак шаҳарнинг гўзал манзараси билан коваклар ўртасида дарвоза олдига борар эканмиз, лойиҳаларни экспертизадан ўтказиш ҳақида тахмин қиламиз. Буни «янги кўриниш» деб аташ мумкин ёки сиз уни «оғирлаштирадиган ҳолат» деб аташингиз мумкин. Бу сизнинг қайси томонга қарашингизга боғлиқ.
Аҳоли янги кўринишни янада қаттиқ бўлишини истайди. Кейин бунёд этилаётган деворлар йиқилиб тушмайди, чунки ўтган бир-икки йилда содир бўлганидек, шамол янги биноларнинг томларини бузиб юбормайди, аввалгидек, янги квартираларда яшовчилар маиший газдан заҳарланиш туфайли ўлишмайди. Ва янги уй-жойларга эга бўлган уйлар ҳаёт учун хавф туғдирадиган тарзда вайрон бўлмайди. Аҳолининг фикрича, аввалгиларига қараганда, барча экспертиза турлари керак. У санитария нормалари ва қоидалари мажбурий бўлишига умид қилмоқда.
2013 йилда бирлашган қурилиш қоидалари ҳукумат қарори билан тасдиқланган. Ушбу тартибга солишда, аввалги асосий меъёрий ҳужжатлардаги каби, бир қатор ихтисослаштирилган ташкилотларнинг, шу қаторда Давлат Геодезкадастр ва СЕС давлат қўмиталарининг хулосалари талаб қилинади. Экологик экспертизанинг «яхши» хусусияти жуда муҳимдир.
Ушбу буюртма бекор қилинганида, сармоядорлар ва ишлаб чиқувчилар қанчалик бахтли бўлишганини тасаввур қилишингиз мумкин. Улар учун камроқ бош оғриғи қолди.
Бекор қилиш мамлакат раҳбариятининг 2018 йил июл ойида «Жаҳон банки ва Халқаро молия корпорациясининг» Doing Business «Йиллик ҳисоботида Ўзбекистон Республикасининг рейтингини янада ошириш чора-тадбирлари тўғрисида» қарори қабул қилиниши билан боғлиқ. Унда қайд этилишича, мамлакатимиз рейтингда 190-ўриндан 72-ўринга кўтарилди. Вазифалар қўйилди: 2022 йилга келиб йигирматага кириш. Инвестицион муҳитни яхшилаш бўйича” йул харитаси» тасдиқланди. Ҳужжатга 1-илованинг параграфларидан бирида атроф-муҳитга таъсирни баҳолаш ўтказиладиган тадбирлар рўйхатини қайта кўриб чиқиш, хусусан, маҳаллий атроф-муҳитга таъсир этадиган тоифага кирувчи айрим объектларнинг атроф-муҳитга таъсирини баҳолашни бекор қилиш таклиф қилинди.
Худди шу 2018 йилда «Давлат экологик экспертизаси тўғрисида» янги низом тасдиқланди. Кўрсатиб ўтилганидек, дам олиш ва фуқаролик уй-жойлари маҳаллий таъсир сифатида таснифланади. Юнусобод Сити шундай объектми?
Сармоядор аллақачон иш учун офис қурган ва услубий чуқурдан кейин чуқур кавламоқда. Қурилиш амалдорларнинг ҳийла-найранглари ва фуқароларнинг бефарқлиги билан қизғин давом этмоқда. Шаҳар қуриб битказилиши мумкин ва ўзбек халқи сўзнинг энг тўғри маъносида ахлатда яшайди.