Ўзбекистонда туҳмат учун қамоқни тўхтатадилар

Ўзбекистонда энди туҳмат учун қамоққа ташланмайдилар. Республика Жиноят кодексига ўзгартиришлар киритиш тўғрисида қарор қабул қилинди.

Сенат туҳмат ва ҳақорат учун қамоқ жазосини олиб ташлайдиган қонунни маъқуллади. Шу билан бирга, ёлғон маълумот тарқатганлик учун жарима жорий этилади.

Батафсил маълумот:

19-декабр куни бўлиб ўтган 10-ялпи мажлисда Ўзбекистон Олий Мажлиси Сенати туҳмат ва ҳақорат ишлари билан боғлиқ жиноятлар учун жазони энгиллаштирадиган, яъни ушбу жиноятлар учун озодликдан маҳрум қилиш жазоси бекор қилинган қонунни маъқуллади. Парламент юқори палатаси матбуот хизмати ушбу ўзгартиришлар жамиятдаги шаффофлик даражасини оширишга ёрдам бериши кераклигини айтди. Шу билан бирга, ёлғон маълумот тарқатганлик учун жарима жорий этилади.

Сенат аниқлик киритганидек, Жиноят кодексининг янгиланган 139-моддаси («Туҳмат») бўйича туҳмат босма шаклда ёки бошқа шаклда кўпайтирилганда, шу жумладан оммавий ахборот воситаларида, телекоммуникация тармоқларида ёки дунё бўйлаб ахборот тармоғида жойлаштирилганда, 200 дан 400 тагача базавий ҳисобланган миқдор билан жазоланади ёки 300 дан 360 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки 2 йилдан 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки эркинликни 1 йилгача чеклаш (мақолага қўшимчалар қалин ҳарфлар билан кўрсатилган). Илгари ушбу жиноят учун максимал санкция бир йилгача озодликдан маҳрум қилиш эди.

Туҳмат оғир ёки ўта оғир жиноятни содир этишда, оғир оқибатларга олиб келадиган, хавфли ретсидивист томонидан ёлланма ёки бошқа асосий сабабларга кўра содир этилганликда айблаш билан бирлашганда, 300 дан 500 бараваригача жарима ёки 360 соатдан 400 соатгача мажбурий жамоат ишлари билан жазоланади ёки озодликни 1 йилдан 3 йилгача (ўзгариш қалин ҳарфлар билан) чеклаш билан жазоланади. Мақоланинг аввалги таҳририда 1 йилдан 3 йилгача озодликни чеклаш ёки 3 йилгача озодликдан маҳрум қилиш шаклида жазо кўзда тутилган эди.

Сенат туҳмат ва ҳақорат учун жавобгарликни юмшатиш бўйича тавсиялар илгари БМТ, ЭХҲТ ва Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ИҲТТ) томонидан берилганлигини эслатди. Ўзбекистон Президентининг 2019 йил 13 декабрдаги фармони билан Ахборот ва оммавий коммуникатсиялар агентлигига туҳмат ва ҳақорат учун қамоқ билан боғлиқ чораларни бекор қилиш бўйича таклифлар тайёрлаш топширилди.

Шу билан бирга, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс 202-2-моддаси «Ёлғон маълумот тарқатиш» билан тўлдирилди. Унга кўра, ёлғон маълумотни, шу жумладан оммавий ахборот воситаларида, телекоммуникация тармоқларида ёки бутун дунё бўйлаб ахборот тармоғида, Интернетда тарқатиш, инсоннинг қадр-қимматини камситишга ёки обрўсизлантиришга олиб келадиган, 50 та асосий ҳисобланган қиймат миқдорида жарима билан жазоланади. Жамоат тартибига ёки хавфсизлигига таҳдид солувчи ёлғон маълумотларни тарқатиш 50 дан 100 БҲҚгача жарима билан жазоланади.

Жиноят кодекси 244-6-моддаси «Ёлғон маълумот тарқатиш» билан тўлдирилди. Ушбу моддага биноан, худди шу ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилганидан кейин содир этилган ёлғон маълумотни, шу жумладан оммавий ахборот воситаларида, телекоммуникатсия тармоқларида ёки Интернетнинг бутун дунё бўйлаб ахборот тармоғида, унинг қадр-қимматини камситишга ёки шахснинг обрўсини туширишга олиб келган ахборотни тарқатиш, 150 БҲҚгача жарима ёки 240 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 2 йилгача озодликни чеклаш билан жазоланади.

Жиноят кодексининг 244-1-моддасида назарда тутилмаган жиноятлар аломатлари бўлмаган тақдирда, худди шу ҳаракатлар учун маъмурий жазо қўлланилгандан кейин содир бўлган бўлса, жамоат тартибига ёки хавфсизлигига таҳдид солувчи ёлғон маълумот тарқатиш, 200 БҲҚгача жарима ёки 300 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан ёки 2 йилгача озодликни чеклаш билан жазоланади.

Юқоридаги ҳаракатлар, бир неча бор ёки хавфли ретсидивист томонидан содир этилган ёки катта зарар этказган бўлса, 200 дан 300 гача БҲҚ жарима ёки 1 йилдан 3 йилгача озодликни чеклаш билан жазоланади. Агар ушбу ҳаракатлар оммавий тадбирлар пайтида ёки фавқулодда вазиятларда, айниқса катта миқдордаги зарар ёки бошқа оғир оқибатларга олиб келадиган бўлса, уюшган гуруҳ томонидан ёки унинг манфаатлари йулида содир этилган бўлса, 200 дан 400 БҲҚ жарима ёки 2 йилдан 3 йилгача озодликни чеклаш кўзда тутилган.

Қонун кучга кириши учун Ўзбекистон Президенти томонидан имзоланиши керак.