Ўзбекистоннинг Бойсун тоғларида археологлар ажойиб артефакт – Узундара қалъасини топдилар.
Бу қалъа ўлка тарихида муҳим ўрин тутган, Бақтриядан Сўғдгача бўлган йўлни қўриқлаган. Ушбу кашфиётнинг аҳамиятини ортиқча баҳолаш қийин, аммо у вайронагарчилик ва талон-тарож қилиш хавфи остида.
1700 метр баландликда деворлари баландлиги беш метрга, кенглиги 15 метрга етадиган Узундара қалъаси жойлашган.
Ушбу археологик жой Нигора Двуреченская бошчилигидаги Бақтрия археологик экспедицияси томонидан ўн йил давомида фаол ўрганилган.
Лойиҳа мафкураси ва қалъани кашф етган академик Эдвард Ртвеладзенинг айтишича, Амударёдан Бойсунгача девор ва истеҳкомлар тармоғи қурилган. Бу жой Самарқандни Балх ва бошқа қадимий пойтахтлар билан боғлайдиган энг қисқа йўл бўлгани учун стратегик аҳамиятга эга эди.
Қалъа лой оҳак билан бириктирилган йирик тош блоклардан қурилган ва 360 даража кўринишга имкон берувчи 13 та минорага эга. У ерамиздан аввалги 3-2-асрларда мавжуд бўлган ва доимий равишда қайта қурилган.
Қалъанинг қазишмаларида 2 мингга яқин топилмалар, жумладан, колбалар, ўқ учлари, тангалар ва бошқа ашёлар келтирилди. Бу топилмалар қалъанинг минтақа тарихидаги муҳим ўринларидан далолат беради.
Бироқ, музей-қўриқхона мақомига эга бўлишига қарамай, Узундара қалъаси вайрон бўлиш хавфи остида. Ёғингарчилик ва ҳароратнинг ўзгариши қазиш ишларига зарар етказиши мумкин, талончилар эса жазосиз археологик топилмаларни қазиб олишда давом этишади. Уни сақлаш ва ҳимоя қилиш чораларини кўриш керак.